Бидэнтэй нэгд

Дэлхий

М.Помпео ирэх байлаа…

Нийтэлсэн

АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Майкл Помпео энэ сарын 7-нд Гадаад харилцааны сайд Н.Энхтайваны урилгаар Монгол Улсад албан ёсны айлчлал хийх байлаа. Гэвч АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Майкл Помпео Азид хийх айлчлалын хувиараа өөрчилсөн байна. ТАСС агентлаг “Майкл Помпео энэ сарын 4-6-нд Токиод Австрали, Энэтхэг, Японы Гадаад хэргийн сайд нартай уулзалт хийнэ. Өмнө нь түүнийг 4-8-нд Японоос гадна Монгол, БНСУ-д айлчилна гэж мэдээлж байсан юм. Гэхдээ тэр аравдугаар сард ахин Азид ирнэ гэж Төрийн департамент мэдээлсэн байна” гэж мэдэгджээ. Тэгэхээр түүний айлчлал хойшлогдсон бололтой. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп коронавирусний халдвар авсантай ч уялдаатай болов уу. Ямартаа ч М.Помпеон айлчлал хойшилсон энэ цаг дор Монгол-АНУ-ын харилцааны сонирхолтой хуудсуудыг тэртээгээс наашлуулан сөхөж үзье.

Нэгэн зууны тэртээд холын Америк дэргэд байв

Хэдийгээр Монгол Улс, АНУ-ын хооронд дөнгөж 1987 онд дипломат харилцаа тогтоож, 1988, 1989 онд харилцан ЭСЯ-даа нээсэн ч аль тэртээ Богд хаант Монгол Улсын үед АНУ-тай харилцахаар хичээж асан түүх бий. Орос, Манж чин улсын захиргаанд байсан Хятад хоёрын дунд хавчуулаастай байсан ч тэдгээр орноор дамжуулж Америк, Японтой харилцахаар бичиг, захидал явуулахыг оролдсоор байжээ. Тэр цаг үед америкчууд Монголын нутгаар аялж, алтны орд хайж, үлэг гүрвэлийн мөр мөшгиж, эртний хүний улбааг хөөж, ноос, ноолуур, тарваганы арьсны худалдаа ч эрхэлж байв. Бүр төмөр зам тавих судалгаа хийж байсан гэдэг билээ. Улаанбаатар хотод “Американ дэнж” нэртэй газар байдаг нь тэнд Америкийн пүүс, хоршоод байрлаж байсны гэрч юм. Америкийн “The Mongolian Trading Company”, “Anderson and Meyers Co Ltd”, Англи-Америкийн хамтарсан “British-American Tobacco Company” зэрэг аж ахуйн нэгж Монголд байсны зарим нь чухамхүү Американ дэнж дээр ажиллаж байж. Хожмоо АНУ-ын 31 дэх Ерөнхийлөгч болсон Херберт Хүүвэр 1899 онд алтны нөөцийн эрэл хайгуул хийх зуур Нийслэл Хүрээнд ирж VIII Богд Жавзандамба хутагттай уулзсан тухайгаа дурдатгал номдоо бичсэн ажээ. Херберт Хүүвэр тэр үед алт хайж явсан уул уурхайн инженер хүн байжээ. Холын Америк ийнхүү нэгэн зууны тэртээд манай улстай ойр байлаа.

Айраг шуугихад айсан дэд Ерөнхийлөгч

1944 оны зун цаг. Дэлхийн II дайны галын дундуур АНУ-ын дэд Ерөнхийлөгч Хенри Уэллс Монголд иржээ. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Франклин Рузвельт дэд Ерөнхийлөгчөө ЗХУ, Хятадын байдлыг ойроос тандуулахын зэрэгцээ тэдний дунд хавчуулагдсан Гадаад Монгол хэмээх улс ямархан байгааг мэдэхээр явуулсан нь энэ. Аляск, Сибирь, Узбекийн Ташкент, Шинжаан, Хятадаар дамжсаар дэд Ерөнхийлөгч Монголд ирсэн аж. Түүнийг маршал Х.Чойбалсан өөрийн биеэр угтан авчээ. АНУ-ын дэд Ерөнхийлөгч Хенри Уэллс Монгол дахь нөхцөл байдал, шашин шүтэх эрх чөлөө байгаа эсэх, дайнд ямар нөлөөтэй оролцож байгаа, ард иргэдийн аж байдал гээд бүхий л зүйлийг богино хугацаанд тандахыг хичээжээ. Түүний айлчлалын үеэр нэгэн хөгжилтэй зүйл тохиолдсон гэдэг. Дэд Ерөнхийлөгчид Яармагийн дэнжид гэр барьж өгчээ. Ид зун. Долоодугаар сарын эхэн. Гэрийн хаяаг шууж, түүгээр салхи сэвэлзээд зочдод таатай сайхан. Гагцхүү үл мэдэг исгэлэн үнэр ханхална. Эрүүл салхинд цохиулсан зочид нам унтаж байтал нэгэн сэжигтэй зүйл шуугижээ. “Тагнах чагнах төхөөрөмж байрлуулснаас зайлахгүй” хэмээн ихэд эмээсэн тэд түүнээс хойш нойрсож чадахаа больж. Өглөө болж. Гаднаас орж ирсэн монголчууд гийчдийн амар мэндийг мэдэн, гэрийн хананаас зүүлттэй ширэн хөхүүрээс айраг аягалж, зочдынхоо өмнө сөгнөж, өөрсдөө ч уув гэнэ. Мөнөөх исгэлэн үнэр тэр ундаанаас гарч байгааг америк зочид олж мэджээ. Харин шуугисан зүйлийн учрыг үл олов гэнэ. Гэтэл монголчуудыг гарч явсны дараа анзаарахад хананд зүүсэн хөхүүрээс сэжигтэй зүйл дуулдаж байгааг мэдэж, хутгаж үзэхэд дотор нь юу ч байсангүй, харин тэрхүү ундаа өөрөө шуугидаг болохыг ойлгоод өөрсдийгөө шоолон инээлдсэн гэдэг.
Монгол “Гуравдагч хөрш” болсон нь хийгээд Кувейтэд Ирак довтолсноос айлчлал тасалдав

Монгол Улс ардчилалд хөл тавьсны дараа АНУ-ын талаас Улаанбаатарт хөл тавьсан анхны томоохон гийчин нь Төрийн нарийн бичгийн дарга Жеймс Бейкер байв. Тэрээр 1990 оны наймдугаар сард айлчилж, тэрхүү айлчлалынхаа үеэр “АНУ Монгол Улсад гуравдагч хөрш байж чадна” хэмээн хэлсэн байдаг. Монгол Улсын дипломат харилцааны түүхэнд ийнхүү гуравдагч хөршийн анхдагчдын нэг болж АНУ орж ирсэн түүхтэй. Тухайн үед хоёр тал дипломат харилцаа тогтоогоод гуравхан жил болж байв. Гэтэл Жеймс Бейкер Улаанбаатарт хүрэлцэн ирээд байсантай зэрэгцэн Ирак улс Кувейтэд довтолж, богино хугацаанд эзлэн авсныг уншигчид лавтай санаж байгаа. Үүнээс үүдэн ноён Бейкер айлчлалаа товчилж яаран буцсан билээ. Харин дараа жил нь Жеймс Бейкер даагаа нэхэж, Монгол Улсад дахин айлчилж байсан юм. Бүхэл бүтэн 70 гаруй жил дагасан ЗХУ задарч, дотор талдаа бужигнаж, хаалттай байсан БНХАУ тийш дөнгөж хилээ нээж, Монголын гадна талд ирээдүй бүрхэг байх үед ингэж АНУ, Япон, ХБНГУ зэрэг орон тэрхүү хөшгийг ярж гэгээ оруулсан нь туйлын үнэн. Үүнээс хойш төрөл бүрийн салбарт харилцаа гүнзгийрч, манай энхийг сахиулагчид НҮБ-ын далбаан дор АНУ зэрэг орны дайчидтай мөр зэрэгцэн энхийн төлөө зүтгэж, монгол цэргийн нэрийг дэлхийд гаргасаар явна.

Стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоосноос хойших Америкийн талын анхны том айлчлал

Ноён М.Помпео ирэх гэж буй нь Монгол Улс, АНУ-ын хооронд Стратегийн түншлэлийн харилцаа тог­­тоос­ноос хойш АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн даргын түвшинд хийгдэж буй анхны айлч­лал гэдгээрээ онцлог. Уг харил­цааг 2019 онд Монгол Улсын Ерөн­хийлөгч Х.Баттулгын АНУ-д хийсэн айлчлалын үеэр тогтоосон билээ. Уламжлал ёсоор М.Помпео манай төр, засгийн тэргүүнүүдэд бараалхаж уулзалт, хэлэлцээ хийх учиртай. Албан ёсны мэдээллээс үзвэл айлчлалын үеэр Монгол, Америкийн Стратегийн түнш­лэлийг бататган бэхжүүлэх, дээд, өндөр түвшний яриа хэлэлцээг үргэлж­лүүлэх, хоёр талын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх болом­жуудыг эрэлхийлж ярилцахын хамт олон улс, бүс нутгийн харилцан сонирхсон асуудлаар санал солилцох ажээ. Хоёр талын хамгийн анхны өндөр түвшний айлчлал гэвэл Монгол Улсын Ерөнхий сайд Д.Бямбасүрэн 1990, анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат 1991 онд АНУ-д айлчилж, АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жорж Буш, тэргүүн хатагтай Лора Буш нар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын урил­гаар 2005 онд Монголд айл­чил­­сан билээ. Дэд Ерөнхийлөгч Ж.Байден 2011 онд Монголд ирж байв. Өндөр хэмжээний айлч­­лал тогтмолжиж, Монголын талаас үе үеийн бүх Ерөнхийлөгч, нэлээд олон Ерөнхий сайд АНУ-д айл­чилсан байдаг. АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга нараас Жеймс Бейкер 1990, 1991 онд, хатаг­тай Мадлен Олбрайт 1998, хатаг­тай Кондализа Райс 2005 онд буюу АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн айлчлалын үеэр, хатагтай Хилари Клинтон 2012, Жон Керри 2016 онд тус тус Монгол Улсад айлчилсан билээ. Ийм эртний улбаатай Мон­гол-Америкийн харилцааны түү­хийг зузаалахаар Төрийн нарийн бичгийн дарга М.Помпео энэ сард ирэх юм.

 

Эх сурвалж: ӨГЛӨӨНИЙ СОНИН

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр4 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр4 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм4 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм4 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр4 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий6 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа