Н.Алтанхуяг: АН-ын гишүүд намайг дэмжвэл би юу ч хийсэн болно

УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг өнөөдөр сэтгүүлчидтэй уулзаж, намын гишүүнчлэл, АН-ын шинэчлэл, ирэх оны төсөв болон бусад асуултад хариулт өглөө. Асуулт, хариултаас товчлон хүргэж байна. 

-Та Ардчилсан Намын гишүүнчлэлээ сэргээх үү. АН-ын даргыг сонгох хурал ирэх сарын 16-нд болох юм байна. Энэ хуралд оролцох уу? 

-Намайг АН-аас гарсан гэдэг буруу ойлголт яваад байдаг. Би МИУС-ийн багшаар ажиллаж байгаад 1990 онд нам, хөдөлгөөний ажилд оролцож эхэлсэн. Би АН-аас гараагүй.

2020 оны сонгуулийн өмнө намайг УИХ-д нэр дэвшүүлэхгүй гэсэн удирдлагын цөөхөн хүн намаас хассан шийдвэр гаргасан. Тиймээс би өнгөрсөн сонгуульд бие даан нэр дэвшсэн.

Би энэ шийдвэрийг буцааж, залруулах байх гэж бодож байгаа. Яагаад гэвэл манай намын маш олон гишүүн энэ тухай саналыг надад хэлж байгаа. Буруу шийдвэр гаргасан хүмүүс шийдвэрээ залруулах байх.

-УИХ-ын гишүүнээр дахин сонгогдсоныхоо дараа та Ерөнхий сайдтай хамтарч “шударга бусын хонгил”-ыг нураана гэж байсан. Энэ хамтрал хэрхэн явагдаж байгаа вэ?

-Би УИХ-д зүгээр суух гэж орж ирээгүй. Зөв юм хийвэл аль нам нь хамаагүй хамтарна. “Шударга бусын хонгил”-ыг нураахын төлөө хамтарч ажиллаж байгаа. Хуулийг боловсронгуй болгож, нийгэмд шударга ёсыг тогтоож, гэм буруутай хүмүүс хариуцлага хүлээдэг болох чиглэлээр хамтраад явж байна. Шүүхийн тухай хуулийн ажлын хэсэгт намайг оруулсан.

2017 онд Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр Монголд “цаг агаар” маш бүрхэг, битүү үүлтэй, ойр хавийн юм харагддаггүй байсан. Тэр үеийг бодоход манан будан бага зэрэг сарниж байгаа. Одоо хэлэлцэх гэж байгаа Шүүхийн тухай хуулиар шүүхийг хараат бус болгох ажил хийнэ. Би үүнд хамтарч байгаа.

-Тантай мөр зэрэгцэн ажиллаж явсан АН-ын гишүүд шүүхээр шийтгүүлэн хоригдож байна. Та энэ дээр ямар байр суурьтай байна вэ? 

-Надаас эхлээд гэрчийн мэдүүлэг авч байсан. Дараа нь сэжигтэн болгосон. Дараа нь яллагдагч болсон. 2017 оны нэгдүгээр сарын 25-нд намайг яллагдагчаар тооцсон. Нэгдүгээр сарын 28 нь АН-ын даргын сунгаанд нэр дэвшигчдийн санал хураалтын өдөр байсан юм. АН-ын даргын сунгааны санал хураалт болохоос гурав хоногийн өмнө намайг яллагдагч гэж цоллосон. Тэр үед айхтар том хонгил ажиллаж байсан. Цаашдаа өрсөлдөж, олон юм ярьж мэдэх хүний эсрэг хонгил ажилласан. Тийм хүмүүсийн нэг нь би, нөгөө нь одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга.

Одоогийн нөхцөл байдлыг үнэлж хэлж чадахгүй байна. Нэг юмыг баталгаатай хэлэхэд “шударга бусын хонгил” нурсан уу гэвэл үгүй. Толгойг нь л сольсон. Их бие, хөл гараар нь зөндөө юм бий.

-Та АН-ын дарга байсан хүн. Одоо энэ нам сөрөг хүчний үүргээ хангалттай биелүүлж чадахгүй байна гэдэг шүүмжлэл гардаг. Танай намын шинэчлэлийн асуудал ямар түвшинд явна вэ. Таны үед намын байрыг зарснаас болоод АН одоо өрөвдөлтэй байдалд орчихоод байна. Энэ дээр ямар бодолтой байна вэ? 

-АН-аас УИХ-д 11 гишүүн сонгогдсон. 11-ээс дөрөв нь дахин сонгогдсон. Шинэ гишүүд одоохондоо л ингэж байгаа, удахгүй чангарах байх. Шинэ дээрээ мэдээлэлгүй, чуулган ч эхлээд удаагүй байна.

Би намын байрыг зараагүй. Намын гүйцэтгэх зөвлөл хуралдаж, ерөнхий нарийн бичгийн дарга байсан Ц.Оюундариар ахлуулсан ажлын хэсэг гараад тэр байшинг зарсан. Дуурийн театрын хажуугийн шилэн байшин одоо суурь байгаа. Хожим материалыг нь үзэхэд Улаанбаатар банк авсан байдаг. Дуудлага худалдаагаар долоо орчим тэрбум төгрөгөөр зарсан байсан. Манай нам байргүй биш байртай шүү дээ. Төв шуудангийн урд. Намын том жижиг байх нь байрнаасаа хамаардаггүй юм. Жижиг байранд байхдаа бид ялалт байгуулж байсан. Байр саваа голохоос илүүтэй үнэ цэнэтэй зүйл, ард түмнийхээ төлөө цохилох сэтгэл зүрхтэй байвал нам байртай юу байргүй юу, айлын хажуу өрөөнд толгой хорогдоно уу тэр асуудал биш.

-Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан хүний хувиар нэг нам ноёрхсон үед чөлөөт зах зээл хөгжих боломжийг хэрхэн харж байна вэ. Засгийн газраас стратегийн хэд хэдэн ордод хувь эзэмших асуудлаар ажлын хэсэг гаргасан. Энэ асуудлыг хэрхэн харж байна вэ?

-Байгалийн баялаг дээр эрэлт, нийлүүлэлт, шударга өрсөлдөөн гэж байхгүй. Үндсэн хуулиар байгалийн баялаг бол бүх ард түмний өмч. Лицензийг нь авсан нөхөр яагаад эзэн нь болчихдог юм. Тийм учраас би Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн явуулж байгаа байгалийн баялаг ард түмнийх байх ёстой гэдэг бодлоготой санал нийлдэг. Харин мөнгө тарааж байгаа нь байгалийн баялагтаа эзэн болж байгаа хэрэг биш. Энэ бол талаар нэг тарааж, гоожуулж байгаа явдал. Төр баялагтаа эзэн байх ёстой. Эзэн болж байна гээд хүн бүрт 50, 100 мянган төгрөг тарааж байгаа нь буруу.

-Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж АН-д эргэн ирж байх шиг байна. Үүнийг хэрхэн харж байна. Та Ц.Элбэгдоржид АН-ыг өгөхгүй тулд нөгөө талд нь зогсох уу? 

-Улс орныг дампууруулж, Монголын ирээдүйг балласан хүмүүсийн нэг гарцаа байхгүй Ц.Элбэгдорж. Би хэн нэгэн хүнтэй зөрөлддөг хүн биш. Би үнэт зүйлийнхээ төлөө алалцдаг хүн.

-Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэг таньд захидал бичиж “андуудаасаа урвасан, олон нөхдийг чинь хэлмэгдүүлж байхад өөрийнхөө төлөө залбираад дуугүй сууж байна” гэсэн байсан. Тэр захидлын талаар?

-Ч.Сайханбилэг захидал бичиж суухаар энд хүрээд ирэх хэрэгтэй дээ. Би эх орноосоо л урвадаггүй хүн. Анд нөхдийн харилцаа бол анд нөхдийн харилцаа. Эх орноо худалдахтай би эвлэрч чадахгүй. Наадахтайгаа найзаараа үлдэх үү, эх орон ард түмэн, үр хүүхдийнхээ төлөө байх юм уу гэвэл би эр орон, ард түмэн, үр хүүхдийнхээ төлөө л байна.

Амьдрал баян. Хүмүүс ирж л байдаг. Явж л байдаг. Найз нөхөрлөл гэдэг өөр асуудал. Эх орон бол язгуур эрх ашиг юм.

-Та ковидын үеийн төсөвт ямар байр суурьтай байна вэ? 

-Энэ удаагийн төсөв ковидын төсөв биш. Ковидын төсөв бол оффис, төрийн яамны барилга барихыг шууд зогсоох ёстой. Хэрэгтэй юманд л мөнгө өгөх ёстой. Гэтэл 18 тэрбумаар яамны байшин босгоно гээд гурван тэрбумыг нь тавьж байгаа нь ковидын төсөв юм уу. Энэ бол хэвийн үеийн төсөв.

Ковид гэдэг нэрээр улсын өрийг нэмэгдүүлж, төсвийн алдагдлыг нэмэгдүүлдэгээ болих хэрэгтэй.

Улсын өр, төсөв мөнгөний талаар хаалттай хуралдаан хийе гэдэг санал гаргасан. УИХ-ын дарга Г.Занданшатар тэр саналын дагуу хаалттай чуулган хийе гэж байна. Яагаад хаалттай гээд байгааг гайхаж магадгүй. Камер байхгүй бол хүмүүс хэвийн горимоор ажилладаг юм шүү. Камергүй орчинд Монгол Улсын эдийн засгийн орчин ямар болчихоод байгаа юм, цаашаа яавал зөв явах вэ гэдгээ яръя гэж байгаа юм.

-Ирэх сард болох намынхаа их хуралд оролцох уу. Намын даргад нэрээ дэвшүүлэх үү. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ирэх Ерөнхийлөгчийн сонгуульд дахиад АН-аас нэрээ дэвшүүлэх боломжтой гэж та үзэж байна уу?

-Би АН-аас өөрөө гараагүй. Намайг хассан. Тэр хассан бичгээ хүчингүй болговол би хуралдаа оролцоно. АН-ын гишүүд дэмжвэл би юу ч хийсэн болно.

Нам зохион байгуулалтаа хийгээд явна биз. Хэн ч дэвшсэн яахав дээ.

-Та дэвших юм уу?

-Хэн дэвшихээс л болно.

-Монголын төрд МАНАН бүлэглэл байгаа юу?

-Байж л байгаа. Үзэлцсээр л байна. Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийг төр авсан гэж бодсон чинь хэлэлцээ хийнэ гэж байна. Хулгайч, дээрэмчинтэй хэлэлцээ хийдэг төр байж болох уу. Ингээд харахаар МАНАН бүлэглэл нураагүй юм байна. Нөгөө талдаа хууль хяналтын байгууллагад ч бүрэн гүйцэт цэвэрлэгээ явагдаагүй байна.

-Та төр байгалийн баялгаа мэдэлдээ авах ёстой гэдэг байр суурьтай байгаа юм байна. 2014 онд таныг Ерөнхий сайд байхад Цагаан суваргын ордыг МАК-д өгөхөд та ямар байр суурьтай байсан бэ?

-Миний суурь өөрчлөгдөөгүй. Цагаан суваргын ордын 34 хувийг төр авна гэдэг дээр би Ерөнхий сайд байхдаа гарын үсэг зураад УИХ-д оруулсан. УИХ дээр янз бүрээр ажиллаж байгаад 34 хувийг нь 0 болгосон. Энэ шийдвэрийг МАНАН гаргасан.