Өнгөрснөө дүгнэж, ирээдүйгээ төлөвлөх цагт…

Хуучин оны сүүл, шинэ оны босгон дээр өнгөрсөн нэг жилээ эргэцүүлэн дүгнэж, шинэ оны ажил үйлс, амьдралаа төлөвлөх бол жирийн иргэд, аж ахуйн нэгж, албан байгууллага, цаашлаад төр засгийн хийх ёстой, хийж ч зуршсан ажил юм.

2020 он гармагц КОВИД-19 цар тахлын улмаас онгоцны нислэг зогсож, худалдааны төвүүд хаалгаа барьж, аж ахуйн нэгжүүд дампууран, шатахууны үнэ огцом унаж, банк санхүүгийн зах зээлд томоохон донсолгоо үүсэж, дэлхийн эдийн засаг элгээрээ хэвтэв… бүүр цаашлаад өдөр бүр олон хүний алтан амь эрстэж, айж сандрахын бараан сүүдэр хүн болгоны сэтгэлийг бүрхсээр. Энэ утгаараа 2020 он нь дэлхийн түүхэнд бичигдэх хамгийн “бараан” он жилүүдийн нэг болно гэж би хувьдаа боддог. Ямартай ч миний хувьд өнгөрсөн цагаан сарын шинийн хоёрон буюу 1-р сарын 26-аас 5-р сарын эхэн болтол бараг бүтэн гурван сар гэртээ хөл хорьж, өдөр болгон хөдөлгөөн нь бараг зогссон хотын гудамжийг цонхоор ширтэх нь идэж унтахаас бусад хамгийн том “хобби” болж байсныг хэзээ ч мартахгүй.

Дэлхийн эдийн засаг хоёрдугаар дайнаас хойших хамгийн хүнд уналтад орж, бараг бүгд л сөрөг өсөлттэй гарч, олон хүн ажилгүйдэж, валютын ханш унаж, санхүүгийн алдагдал оройдоо гарч, өр шир ёстой л үснээс олон болов. Нэг ёсондоо эдгээр нь 2020 оны түлхүүр үг ч болж таарна. НҮБ-аас гаргасан тоо баримтын дагуу, 2020-2021 онуудад дэлхийн эдийн засаг 8.5 их наяд ам долларын хохиролтой гарах бол энэ нь бараг өнгөрсөн дөрвөн жилийн бүх өсөлтөөр биелүүлсэн ололт амжилтаа “цэвэрлэсэн” гэсэн үг. Дэлхийн худалдааны байгууллагын төсөөлснөөр, 2020 онд олон улсын бараа бүтээгдэхүүний худалдаа 9.2 хувиар буурна. Дэлхийн эдийн засаг 4.4 хувиар хумигдана гэж Олон улсын валютын сангийн байгууллага “Дэлхийн эдийн засгийн хэтийн төлөв” тайландаа дурджээ.

Тэгвэл яг энэхүү цаг агаартайгаа адилхан хүйтэрсэн цагт өөрийн хамгийн сайн мэддэг гэх үү, эсвэл хамгийн ойрын жишээ болгож, Хятад улсын тухайд товчхон дурдъя:

Дэлхийн дахин “толгой сэгсэрч” буй хүнд үед нэг тэрбум дөрвөн зуун сая хүн амтай Хятад улсын хувьд ямар хүнд хэцүүтэй тулгарч байсан, тулгарч байгааг олдой миний тархинд төсөөлшгүй. Тэгээд ч улс орны хөгжлийн 13-р таван жилийн төлөвлөгөөний эцсийн жил, ядуурлаас ангижруулах болон чинээлэг нийгмийг бүх талаар байгуулахын зангилгаа он жил гээд олон ажил үүрэг давхацсан байдаг юм. Ганц л жишээ дурдахад, өнгөрсөн цагаан сарын дараа үйлдвэрлэлээ сэргээхийг ганц хоног хойшлуулах тутам ДНБ 150 тэрбумаар алдагдсан гэж байгаа.

Хятадын хэвлэлээр сүүлийн өдөр “даян дэлхий бидэнд анхаарлаа хандуулж, асуулт тавьж байна. Харин бид юу хийж, ямар хариулт өгөх вэ?” гэх утга бүхий өгүүлэл нийтлэлүүд гарч, онц хүнд нөхцөл байдалд ямар бодлого хэрэгжүүлж ямаршуухан үр дүнд хүрсэн, олон улстай хэрхэн хамтарч ажилласан гэх зэргээр бүтэн жилийн ажлаа дүгнэж, мөн хажуугаар нь даян дэлхийн итгэлийг чангалахыг хичээж байгаа нь харагдана. Түүнчлэн дэлхийн нийтээрээ энэ нэг жилд эхлээд Хятад улсыг үгүйсгэж байснаа дахин “магтан дуулах” болсон бол одоо дахин “Хятад улс яагаад энэ бүхнийг хийж чадав аа?” гэсэн асуулт тавиад байна.

Хүнд нөхцөлийг эргүүлж, Хятад улс ДНБ, хөрөнгө оруулалт, гадаад худалдаа, хэрэглээ зэрэг эдийн засгийн гол гол индексүүдээ эерэг болгон өөрчилсөн нь үнэн. Энэ дунд нь байгаа миний амьдрал ч энэ бүхний гэрч гэж хэлэхэд арай өөрийгөө томруулаад байгаа ч “хөгжлийн ололт амжилтыг эгэл иргэн нэг бүрдээ хүртээх” гэдэг утгаараа бол яалт ч үгүй үнэн. Өнөө дэлхийн нийт улс орнуудаас ганц л Хятад улс эдийн засгийн эерэг өсөлтийг биелүүлсэн гэдгийг олон улсын эдийн засгийн байгууллагууд ар араасаа дуугарч буйг та бүхэн ч анзаарсан байх. 2020 онд Хятад улс эдийн засгаа үе шаттайгаар сэргээж, бүтэн жилийн эдийн засгийн нийт хэмжээ нь 100 их наяд юанийг давах төлөвтэй болоод байна. Хятадын Статистикийн үндэсний газрын 27-нд нийтэлсэн тоо баримтаас харахад, оны эхний 11 сард Хятад улсын жилийн орлого нь 20 сая юаниас дээших аж үйлдвэрүүдийн ашиг орлогын нийт хэмжээ 5 их наяд 744 тэрбум 500 сая юаньд хүрч, өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 2.4 хувиар нэмэгдсэн байна. Зөвхөн 11-р сард л гэхэд эдгээр аж үйлдвэрүүдийн ашиг орлого өнгөрсөн оны мөн үеийнхээсээ 15.5 хувиар өсжээ. Түүнчлэн Хятад улс үндэсний хэмжээнд ядуурлыг буруулах зорилтоо товлосон хугацаанд нь биелүүлж, иргэдийнхээ амьжиргааг батлан, хот сууринд шинээр 11 сая ажлын байр бий болгосон гээд зөндөө олон тоо баримтыг дурдаж болно.

Төр засаг нь ухаалаг зөв бодлого гаргаж, иргэн нэг бүр нь үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж, түмэн олон хүчээ нэгтгэх нь Хятад улсын тэмцэл зүтгэлийн хамгийн том “жор” юм. Дэлхийн аль ч улс орон энэхүү жорыг зээлдэхэд буруутахгүй. Шинэ оны хонхны дуу даян дэлхийг нөмөрсөн муу өвчин хижгийг үргээн зайлуулж, хүн болгон хэвийн амьдралын горимоо сэргээж, аз жаргалтай байхын ерөөлийг энэхүү нийтлэлийнхээ төгсөлд дэвшүүлье.

Д.Хүчитбаатар