Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

Ж.Гантулга: Мансууруулах бодис хүний оюун санаа, мэдрэл сэтгэцэд хүчтэй нөлөөлдөг

Нийтэлсэн

Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн их эмч Ж.Гантулгатай ярилцлаа.

-Хар тамхитай нэр холбогдсон урлаг соёлынхны тоо нэмэгдээд л байна. Үүнээс илүү харамсалтай нь өсвөр үе залуучуудын дунд хар тамхинд донтох тохиолдол их гарч байх шиг. Үүнд юу нөлөөлж байна вэ?

-Донтох эмгэгт өртөх эрсдэл янз бүр байж болно. Өсвөр насны хүүхдүүд, залуучууд сонирхох, хэн нэгний үйлдлийг даган дуурайж уруу татагдах зэргээр мансууруулах бодист автаж болно. Мөн энэ талаар үнэн зөв мэдлэг, мэдээлэл муу байдаг нь мансууруулах бодисын хэрэглэгч болох эрсдэлийг дагуулдаг. Нөгөө талаас хар тамхины хор уршгийг таньж мэдээгүйгээс болж бусдын ятгалгад автан донтох эмгэгт өртөх эрсдэлтэй. Мансууруулах бодисын цаад мөн чанарыг нь таньсан хүн өөрийгөө болон бусдыг хамгаалах чадвартай байдаг. Иймээс хор уршгийн талаар үнэн зөв мэдээлэлтэй байх нь чухал.

-Хар тамхины хамааралтай болсон иргэдийг анзаарахад араатан шиг л авирлах юм билээ. Донтох эмгэг үүсгэгч хүний мэдрэлийн тогтолцоонд их хүчтэй нөлөөлдөг юм шиг?

-Донтох эмгэг үүсгэж байгаа бодис маань хүний бүхий л эд эрхтэн тогтолцоонд нөлөөлнө. Хамгийн аюултай нь уураг, тархи мэдрэлийн тогтолцоонд хүчтэй нөлөөлдөг. Онгоцоор яривал хар хайрцагт нь нөлөөлж байгаа юм. Өөрийгөө удирдаж явах боломж нь хязгаарлагдана гэдэг аюул. Хар тамхинд донтсон хүн юу ч хийж болно. Энгийнээр донтох эмгэгтэй хүнийг эрх чөлөөгөө хязгаарлуулсан хүнтэй зүйрлэж болох юм. Хэн нэгний эрхшээлд амьдарна гэдэг хэцүү. Унтах, идэх, явах суух бүгд хэн нэгний хараа хяналтад байгаатай төстэй. Мансууруулах бодис хэрэглэн донтох эмгэгтэй болно гэдэг нь эрх чөлөөгөө сайн дураараа хязгаарлах үүд хаалгаа нээж өгсөнтэй ижил. Яагаад гэхлээр хүссэнээрээ амьдрах боломж нь хязгаарлагдан хамааралтай болсон тэрхүү бодисоо хүртэж байж өөрт үүсч буй зовиур шаналгаа, зовлон бэрхшээлээ багасгах зайлшгүй шаардлага үүсдэг. Мөн хар тамхи хэрэглэгчдийн дунд бэлгийн замын халдварт өвчин, тэр дундаа тэмбүү өвчний тархалт их байна гэсэн судалгаа бий. Хүний үр удамд асар их хор хохиролтой. Хар тамхи үндэстнийг мөхөөдөг гэдэг зүйл яриа төдий байсан бол өнөөдөр манай улсад бодит аюул болж буй нь харагдаж байна.

-Хар тамхины хамааралтай болсон иргэд ойр тойрныхон, гэр бүлийнхнээ давхар эрсдэлд оруулдаг талаар та яриандаа дурдаж байсан. Энэ талаараа дэлгэрүүлж ярихгүй юу?

-Зөвхөн тухайн мансууруулах бодис хэрэглэгчид биш гэр бүл, найз нөхөд, анги хамт олон, ажлын хамт олон, амьдарч буй нийгэмд нь давхар эрсдэл учирдаг. Өөрийгөө удирдан залах чадваргүй болохоороо ямар ч гэмт хэрэг үйлдэх эрсдэлтэй байдаг. Мансууруулах бодис хэрэглэсэн хүний амьдралын хэв маяг богино хугацаанд өөрчлөгдөн, эрүүл саруул амьдралын хэв маяг алдагддаг. Эргээд эрүүл амьдралын хэв маягийг бий болгоно гэдэг олон жилийн хөдөлмөр болж ирдэг. Нэгэнт хүний уураг тархинд донтох эмгэгийн голомт үүссэн тохиолдолд түүнийг эмчлэх эм тан одоогоор анагаах ухаанд бий болоогүй байна. Донтох эмгэгийн голомт үүссэн бол насан туршдаа түүнийг тээж явнаа гэсэн үг. Донтох эмгэгтэй болчихсон хүний хувьд мансууруулах бодис хэрэглэхгүйгээр тэсч явах нь тухайн хүнээс асар их зориг тэвчээр, хичээл зүтгэл шаарддаг. Үүнийг давж гарах хүний тоо цөөн байдаг учраас мансууруулах бодисоос хол явна гэдэг хүн бүрийн үндсэн зорилго байх ёстой.

-Хар тамхи баян чинээлэг улсын хэрэглээ гэсэн хэвшмэл ойлголт манайд байсан. Харин өнөөдөр аюул айл бүрийн хаалган дээр л байна. Ер нь хэрэглээд байгаа хүнд эхний ээлжид ямар шинж тэмдэг илэрдэг вэ. Араатан шиг авиртай болохоос нь өмнө таслан зогсоох ямар арга байна?

-Архи уусан хүн бол гуйвж дайваад, уусан архи нь үнэртээд мэдэгдэнэ. Мансууруулах бодис хэрэглэж буй хүнд тодорхой хугацаанд ямар нэгэн содон шинж илрэхгүй ч байж болно. Ер нь аливаа мансууруулах бодис хэрэглэсэн хүний ааш авир их өөрчлөгддөг. Залуучуудын тухайд найзалж нөхөрлөж буй хүмүүсийг нь анзаарч, чөлөөт цагаа хаана юу хийж өнгөрүүлж байгааг нь мэдэж байх нь чухал. Ер нь гэр бүлийн гишүүд жилдээ ядаж нэг удаа, болж өгвөл зургаан сард нэг удаа шинжилгээнд хамрагдаж байх нь эрүүл мэндээ аливаа эрсдэлээс хамгаалах гарц гэж үздэг. Мансууруулах бодисын хамааралтай болсон хүүхэд, залуусын эдийн засгийн хэрэглээ эрс нэмэгддэг. Энэ бүхнийг эцэг эхчүүд анзаарч, хүүхэдтэйгээ ойр байж, сайн ярилцаж байх хэрэгтэй.

-Дээрх шинж тэмдгүүд илэрвэл хаана хандах вэ. Хүүхдийг маань бариад хорьчихно гэсэн айдас иргэдийн дунд байж болно шүү дээ. Шаардлагатай газар хандахгүй цаг алдаж эрүүл мэнд, амь насыг эрсдэлд оруулах гээд байдаг талтай?

-Сэжигтэй тохиолдол ажиглагдвал Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв, дүүргийн сэтгэц наркологийн эмч нар, аймгуудад бол мэргэжлийн сэтгэцийн эмчид цаг алдалгүй хандах нь зөв. Өөрөө сайн дураараа эмчилгээ хүсээд ирж байгаа хүмүүсийг эмч нар Таны нууцыг хадгална. Цаг алдах тусам л таны ойр дотны хэн нэгний амь насан, эрүүл мэндэд эрсдэл учирна. Мөн тухайн хүний эмчлэгдэх боломж нь багасна гэсэн үг. Хамааралтай болсон хүнд өгөөд эдгээчихдэг эм байдаггүйг энд дахин онцолъё. Үндсэн эмчилгээ сэтгэл заслын эмчилгээ. Үүнийг бусад эмчилгээтэй хавсарч хийдэг. Хэрэв та эмнэлэгт очихоос санаа зовоод байгаа бол сэтгэцийн эрүүл мэндийн чиглэлээр мэдээлэл өгдөг 1800-2000 дугаарт холбогдож мэргэжлийн сэтгэцийн эмчтэй холбогдон үнэн зөв, бодитой мэдээлэл авч болно.

-Эмчилгээний үр дүн ямар байдаг вэ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Дэлхий дахинд эмчилгээний үр дүн сайнгүй байдаг. Ийм учраас л мансууруулах бодисын хор хөнөөлөөс урьдчилан сэргийлэх хамгийн чухал асуудал. Өнөөдөр коронавирусийг эмчилдэг эм гараагүй байгаа учраас л дэлхий даяараа айж байгаа шүү дээ. Үүнтэй ижил мансууруулах бодист донтох эмгэгээс дэлхий нийтээрээ тэмцэхээс өөр сонголт үгүй.

-СЭМҮТ болон бусад эмнэлгүүдээс үйлчилгээ авсан хар тамхины хамаарал бүхий иргэнтэй ар гэр, ажлын хамт олны зүгээс нийгэмшүүлэх тал дээр хэрхэн ажиллах вэ?

-Нийгэмшүүлэх тогтолцоо нь манайд бүрэн утгаараа хөгжөөгүй байна. Тухайн хүнийг нийгэмших, хэвийн амьдралд оруулахад нь ажлын хамт, олон гэр бүлийнхний хандлага, харилцаа их чухал. Хачин жигтэй хүн гэж харахаас илүү, энэ хүнд яаж туслах вэ гэдэг асуудал дээр анхаарах нь зөв. Хэдий чинээ гадуурхал, ад шоо үзэх асуудал их гарна, тэр хэмжээгээр эмчилгээний үр дүн тааруу болно. Нийтээрээ энэ талаар зөв ойлголттой байх хэрэгтэй. Эрүүл мэндийн асуудал хэнд ч тохиолдож болно. Бид нар ханиад хүрсэн хүнийг шоолж гадуурхдаггүй, харин ч яаж туслах вэ гэж боддог шүү дээ. Үүнтэй л ижил аль болох ойлгохыг, туслахыг хичээх нь зөв алхам болно.

Б.САЙНБАЯР

Эх сурвалж: Өдрийн сонин

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент5 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр5 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр5 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм5 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм5 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм5 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент5 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент5 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр5 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч5 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио5 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм5 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч5 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий7 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа