Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

М.Намсрай: Хүн бүрээс анхаарал сэрэмж шаардана

Нийтэлсэн

Монголын үндэсний чөлөөт зурхайчдын нэгдсэн холбооны тэргүүн ерөнхийлөгч Мэргэд сонгоол Минчиндоржийн Намсрайтай ярилцлаа.

 -Одож буй болон ургаж буй жилийн өнгө зурхайд хэрхэн буусан бэ? 
-Өнгөрч буй долоон улаан мэнгэтэй цагаан (төмөр) хулгана жилийн өнгө төрхийг цаг тооны бичгийнхээ 6-7 дугаар  нүүрэнд байгаагаар угтан харахад  У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрын тал нь үлдэж чадсан ч “Зэтгэр” маш их ажээ. Бие дор засаг хүрч ирсэн ч тэмцэлд нь орон өндөр, учрал богино тул байнгын дарамт үргэлжилнэ гэснээр энэ жилийг дэлхий нийтээрээ амь наана там цаана өнгөрөөж байна. Зэтгэр гэгч юу вэ  гэтэл үзэшгүйн 12 дүрстэй, хүний сэтгэлд үүрлэн орогногч, хорлол язгуур нь “Хижиг” (Вирус) шиг хүн төрөлхтөнөөс үүрд тусгаарлагдсан сэтгэлийн амьтан гэмээр….гэж бидний эрдэмт өвөг дээдэс тодорхойлж байжээ. Гамшигт үр нь хавар, намар тохиолдвол бага явцтай, өвөл, зун тохиолдвол хоосноор зүдрэх буй гэсэн байна. Хавчигдмал үед энх амгалангийн өлгий Монгол хэмээх манайх, төр түмнээрээ чармайж, эзэн хичээвэл заяа хичээсний үрийг хүртэн зургаан  цагаан мэнгэтэй цагаагчин (төмөр) үхэр жилтэйгээ бас ч гэж танагтай золгож байна.

-Өмнөх хулгана болон үхэр жилийн түүхэнд ямар үйл явдлууд өрнөж байсан бол? 
-1900 оны нэг цагаан мэнгэтэй цагаан (төмөр) хулгана жилд Манж Чингийн “Шинэ засгийн бодлого” хэрэгжиж, Монгол үндэстэний тусгаар байдал алдагдаж, Хятад соёл нэвтрэн Күнзийн сурталд автагдсан үй түмэн хятад цагаачлан ирж, ураг барилдан уусан хайлах явц эрчимжсэн.  Улиастайн 2000 цэргийн бослого гарч, Сэцэнханы  Сансрайдоржийн хошууны ардууд Хятадын пүүсийг эвдэж 200 гаруй худалдаачдыг нутгаасаа хөөсөн. 1900 оны нэгдүгээр сарын 25-нд Богд хаан Оросын Цагаан хаанаас /100000-30000 рублийн зээл хүсэхэд, өөрт нь хэр талтайг тандах зорилгоор /Цагаан хаан таатай хүлээн авч, Сангийн сайддаа “Орос-Хятад” банкаар дамжуулахыг үүрэгдэж “Исполнить” гэж гарын үсэг зурж зөвшөөрсөн байсан ч 1900 оны хоёрдугаар сарын 3-ны өдөр хутагт авахаас татгалзсанаар зарцуулагдаагүй гэсэн цохолттойгоор түүхэнд үлджээ. Энэ үеэр Монголын Цогт эрдэнийг хулгайлах алтны “Монголор” компани ажлаа эрчимжүүлж байв.

-1960 оныг та ямар учраас онцлов? 
-1960 оны  дөрвөн  ногоон мэнгэтэй цагаан (төмөр) хулгана жилд, таван  шар мэнгэтэй шарагчин гахай жил 1959 оны гуравдугаар сарын 30-наас 31-ний үүр цайтал Ю.Цэдэнбалын удирдсан МАХН-ын Төв хорооны III Бүгд хурлаар “Сэхээтний төөрөгдөл” удирдагчдын хоцрогдлыг илрүүлж, Д.Дамба, Б.Дамдин, Д.Ламчин, Ч.Сүрэнжав, С.Балган, Д.Самдан нарыг намын удирдлагаас зайлуулан “Тойрон хүрээлэгчид”-ийн суурь тавигдаж, “Чингис хааны 800 жилийн ойн дуулиант чимээг үндсэрхэг үзэлтэн Төмөр-Очир дагуулж, Намын эсрэг бүлэг”-ийг Ц.Лоохууз нар толгойлсныг илрүүлэн дарсанаар гурван хөх мэнгэтэй гал (улаан) луу жилтэй Ю.Цэдэнбалын 40 шахам жилийн завсаргүй ноёрхол, 1960 оны цагаан (төмөр) хулгана жилээс хүчээ авсан.
Энэ түүхэн хүний уналтыг бас “Таван гүрний хаадын гэрээ” бичигт цагаан (төмөр) морин (1990 он), цагаагчин (төмөр) хонин (1991 он) жилүүдийн Ард түмний эсэргүүцлийн хөдөлгөөнөөр зөгнөснөөс гадна “харь үгт эм хүн төр барьмой” гэсэн нь Ю.Цэдэнбалын Орос эхнэрийг барин тавин зааж хэлсэн байна.
-Тухайлбал? 
-Уг сударт “Халх Монгол  оронд төмөр хулгана жил (1900, 1960, 2020)-ээс усан бичин жил (1932, 1992) хүртэл хойд зүгээс олон зүйлийн шар нүүртэй Саяан хэмээх нэртэй хүмүүс ирж, Монголын Цогт эрдэнийг булааж авмой! Энэ цагт ноён хүн нохой мэт болно, гэгээн хүн хар хүний боол болно. Хулгайч хүн түшмэл болно, хууль байвч дагах хүнгүй. Ном байвч унших хүнгүй. Энэ цагт шашин нэрийн төдий болно” гэсэн байдаг. Улс төрийн талаас Монгол Ардын Намын хувь заяа, Их эзэн Чингис хааны 1201 он, 720 жилийн дараах 1921 оны Ардын хувьсгалын жилтэй адил давтамжийн тооцоо хийж, Сүхээр эхэлсэн энэ нам Сүхээр дуусаж болзошгүйг  10-аад жилийн өмнөөс ярьж байсан. Ер нь бид түүхээ, өвөг дээдсийнхээ үйл хэрэг, замналыг хэр зэрэг мэддэг билээ.
-Цагаагчин (төмөр) үхэр жилүүдэд  дэлхийн түүхэнд ямар үйл явдал болж байв? 
-МЭ-ний 41 он Хүннү, Ухань, Сяньби нар Хань улс руу довтлож, 341 онд Монгол жанжин Му Жунь Ван Солонгосыг эзэлж, 941 онд Киданчууд Хятадыг захирч, 1181 онд Тэмүүжин хүү Жамухаас салж, 1241 онд Батхаан Легницэд Польш-Германы армийг бут ниргэв гэх дүүлэн хальсан цадиг буй.
“Чингис хаан”-ы Их Монгол Улсын 37 хаанаас “Төр гэр”-ээ хамгийн олон жил барьсан хаан Хубилай, Түмэн засагт хаан гахай жилтэй, Тогоонтөмөр, Батмөнх даян хаан бичин жилтэй, Лигдэн хутагт хаан луу жилтэй. Морин жилт Чингис, Өгөдэй, Мандуул, Өлзийтөмөр нар 9-21 жил төр барихдаа түүхэн шинэчлэлт хийсэн содон хаад байсныг тодотгоё.
-Монголын тухайд зурхай, үйл явдлын  тайлал юу гэж гарч байна? 
-Ардчилсан засаглал анхны Ерөнхийлөгчөө морин жилтнээр сонгож, дараагийнхыг барс жилтнээр тавьж, нохой жилтэнд итгэж, туулай жилтнүүдийг дахиулсан ч   Монгол минь өөдөлсөнгүй.  Ардчиллын анхдагч нар маань коммунизм руу ард түмнээ дагуулж явсан дарга сайд нарын хүүхдүүд, тэд өлсгөлөнгөөр ялалт авчирсан болохоор билэгдэлээ боддог ард түмэн өлсгөлөн нийгэм рүү орох нь гарцаагүй байжээ. Хэдэн мянган жилийн түүхэндээ тайван амгаланг эрхэмлэж, таван хошуу малынхаа буянаар тарвалзаж байсан ард түмэн хоёр янзаар өлсгөлөн болжээ. Өөрийн чадлаар хичээн зүтгэвч нэг мэдэхэд нэмэгдсэн байдаг юм бүхний үнэ мөнгийг гүйцэж ядсаар өдөр тутам идэх өмсөхөөр өлсгөлөн үй түм байхад, эрх мэдэл, хөрөнгө мөнгөний дээд түвшинд хүрсэн атлаа өнгө мөнгөний хязгааргүй шуналаар ичих нүүргүй эрээ цээргүй боломж бүхнийг ашиглах гэсэн өлсгөлөн авирлагчид тоо томшгүй буй болжээ.
“Ардчилсан засаглалаас–Гэгээрсэн засаглал” руу орох ёстой. Одоо бидний улс эв саналаа нэгтгэж, ард түмний жинхэнэ Ерөнхийлөгчөө зөв таньж, зөв сонголт хийхгүй бол ирээдүй маань бүрхэг болж байна. Монгол жаран–Их эриний алтан босгон дээр Үндсэн хуулийн заалтаар сонгуулийн жилийн зургадугаар сарын сүүлийн хагасын аль нэг ажлын өдөр байна гэснийг урьдчилан барьж, 2021 оны зургадугаар  сарын 24-ний зуны дунд сарын 15-ны тэргэлд тэнгэрийн түшмэлд өчүүхэн баярыг амласан дөрөв дэх буюу бадрангуй цагаан тэнгэрийн гараг, 15 дугаартай дэлгэрүүлэгч одтой өдөр таарах юм байна  гэж тооцож байтал 2021 оны  зургадугаар сарын 9-ний хоёр хар мэнгэтэй зуны тэргүүн сарын 29-ны битүү харанхуйг илэрхийлсэн (битүүн)-ийг сонгосон нь нүгэл нь нүдээрээ гэгч болж, өнгөрсөн жилийн цаг тооны бичигт байгаа:
Харшилдсан төмрийн гайг зайлуулж чадах
Хаан төрийн шар зурхайн үнэнхүү хүч
Хамаг ард дор тус өлзий бүтээж
Хас сүлд мэт үеийн үед өргөмжлөгдөх болтугай гэснээр болох ажээ.
-Ургаж буй жилийн өнгө зурхайд  хэрхэн бууж вэ? 
-Ирж байгаа 2021 он, цагаагчин (төмөр) үхэр жил санаа зовоосон, санхүү эдийн засгийн сүйрэл дагуулсан жил гэдгийг найман  настай балчраас 80 настай буурлууд хэлүүлэлтгүй гадарлаж байгаа. Саяхны түүх гэхэд л өнгөрсөн   оны аравдугаар сарын 6-ны шарагчин үхэр жил Оюутолгойгоо тавиад туучихсан, одоо эргээд наймаа буцдаг дээрээ тулчихсан байгаа нь ер нь аль ч үхэр жил анхаарал, сэрэмжтэй байхгүй бол өгөөжөө өгөх дургүй нь илт. Ийм тул хий насаараа 43, 48, 51, 55, 69 настай хүмүүс зуурдад өртөхөөс сэрэмжлэх хэрэгтэй. Мөн 49, 55, 61, 68, 77 настай хүнд өвдсөн, хуучтай хүмүүс биеэ сайтар гамнаж, эмчилгээндээ итгэх нь чухал.  Төрсөн төөрөг, гарсан гараг, зурсан зургаар хэдэн зууны турш “Алтан ураг”-ийн нандин холбоог бэхжүүлэн залгамжлан авч ирсэн “Төр–Гэр”-ийн чагтага бөхтэй ард түмний минь амны хишиг дэлгэрч, алс холч үзэл санаа, арга билгийн увидаст заяа түших болтугай.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин 2021.2.5 БААСАН № 26 (6503)

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент5 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр5 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр5 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм5 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм5 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм5 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент5 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент5 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр5 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч5 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио5 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм5 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч5 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий7 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа