Америк бусдын дотоод хэрэгт гар дүрдэг муу зангаа халах хэрэгтэй

Америкийн талын мэдээгээр, Америк Иран энэ долоо хоногийн пүрэв гарагт Австрийн нийслэл Венд дам хэлэлцээгээ сэргээж, 2015 онд гарын үсэг зурсан Ираны цөмийн хэлэлцээрийг аврах бодолтой байлаа. Үүний өмнө өдөр нь Ираны дээд удирдагч Хаменей, Америкийн Ираны цөмийн хэлэлцээрт буцаж ирье гэж байгаа бол хамгийн түрүүнд Иранд тавьсан хоригоо цуцлах хэрэгтэй гэж тодорхой илэрхийлсэн юм.

Иран бол Америкийн гар дүрэх үзлийн хохирогчийн нэг нь юм. Харвард их сургуулийн Профессор Жозеф Най  нийтлэл бичиж тэмдэглэхдээ, дэлхийн хоёрдугаар дайны дууссаны дараах 70 гаруй жилийн хугацаанд Америк бусад орны дотоод хэрэгт хөндлөнгөөс оролцсоор ирсэн юм. Цэргийн хүчээр түрэмгийлэх, хориг тавихаас өгсүүлээд дотоодод нь үймээн самуун дэгдээх зэрэг арга хэлбэрээр дэлхий дахин өөрийнхөө харьцуулшгүй дарангуйллаа тогтоож байсан юм.

Жоо Байден засгийн эрхэнд гарснаасаа хойш хүний эрхийг Америкийн гадаад бодлогын гол байранд тавих болно гэж олон удаа хэлж байсан. Энэ нь хэрэг дээрээ хүний эрхийг бүрэн эрхийг дээр тавина гэж ярьдаг Америкийн улс төрчдийн бусад орны хэрэгт гар дүрэх үзэлдээ нөмөргөж буй халхавч төдий юм. Энэ нь Америкийн зөвхөн хувийнхаа ашиг сонирхлын төлөө дэлхийн дахинд цуц асгаруулсан гай тарьж байсан мөн чанарыг халхалж чадахгүй юм. Товчхондоо, нэг орон бүрэх эрхээ алдсан байвал тэр орны иргэдийн хүний эрхийг юугаар баталгаажуулах вэ? Оросын гадаад хэргийн яамны хэвлэлийн төлөөлөгч Захарова сүүлийн үе, Америк онцгой зарим орны бус дэлхийн нийтийн хүний эрхэнд халдаж байна гэж илэн далангүй хэлж байсан билээ.

НҮБ-ийн чуулган 1965 онд баталсан тунхагт, ямар ч орон, ямар ч шалтгаар бусад орны дотоод хэрэг, дипломат бодлогод  шууд юм уу дамаар оролцож  болохгүй. Улс төр, цэрэг дайн, эдийн засгийн зэрэг арга хэлбэрээр бусад орныг заналхийлж, бусад орныг дарамталж болохгүй, бусад орны засгийн газрыг унагах зорилготой ажиллагааг зохион байгуулж, санхүүжүүлж, өдөөн дэвэргэж болохгүй гэж тогтоосон байдаг. Гэтэл НҮБ-ын тунхагт хориглосон заалтыг Америкийн бүгдийг  зөрчсөн байна.

Афганистан, Ирак, Ливи,Сири зэрэг оронд дайн дажин дэгдээж, Ази Африкийн орнуудад Арабын хавар гэгчийг зохион байгуулж, Евро Азийн орнуудад өнгөт хувьсгал өрнүүлж, Иран, Куб, Венесуэл, Хятад зэрэг орны дотоод хэрэгт урт гараа сунгаж оролцсоор ирсэн юм. Америкийн гар дэндүү урт учраас дэлхийн дахин амгалан тайван бус байсаар ирсэн юм.

Бусад орны дотоод хэрэгт хөндлөгөөс оролцохгүй байх бол НҮБ-ийн дүрмийн үндсэн зарчим юм. Бас ч олон улсын нийтээрээ мөрдөг ёс жаяг юм. Америкийн үнэ цэнэ бол олон улсын үнэ цэнэ биш, Америкийн тогтоосон дүрэм нь олон улсын дүрэм биш. Америк Америк бусдын дотоод хэрэгт гар дүрдэг муу зангаа халах хэрэгтэй. /Баатар орчуулав/