Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

Д.Тунгалаг: Авлигын талаар замын хөдөлгөөн, хотын соёлын тухай ярьж байгаа юм шиг зөөлөн ярих ёсгүй

Нийтэлсэн

Жил бүрийн арванхоёрдугаар сарын 9-нд тохиодог Авлигын эсрэг өдөр тохиодог. Энэ өдрийг угтаж Авлигатай тэмцэх газраас “Авлигын эсрэг үндэсний чуулган-2021” зохион байгууллаа.

Тус чуулганд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Улсын Их хурлын Тамгын газар, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар, шүүх, прокурор, цагдаагийн байгууллагын төлөөлөл болон “Транспарэнси Интэрнэшнл” зэрэг олон улсын байгууллагууд оролцов. Чуулганы нээлтэд Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, УИХ-ын дарга Г.Занданшатар нар илгээлт ирүүлсэн бол Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ биечлэн оролцсон юм.

Тус чуулганд оролцсон “Бүх нийтийн боловсролын төлөө” ТББ-ын Иргэний нийгмийн үндэсний зохицуулагч Д.Тунгалагтай боловсролын салбар дахь авлигын үзэгдлийн талаар ярилцлаа. Тэрбээр “Авлигаас ангид боловсролын салбар: Төсөв, ил тод байдал, иргэний нийгмийн оролцоо” сэдэвт илтгэл танилцуулсан юм.

– Манай боловсролын салбарт авлигын үзүүлэлт ямар түвшинд байдаг вэ. Энэ чиглэлээр хийсэн судалгаа байдаг уу?

– 2017 онд Авлигатай тэмцэх газраас санхүүжүүлээд боловсролын салбар дахь авлига, ашиг сонирхлын нөхцөл байдлыг судалсан байдаг. Судалгаанд оролцогчид буюу эцэг эхчүүд, боловсролын салбарынхан, уг салбартай хамтарч ажилладаг бизнес эрхлэгчдийн 70-80 хувь боловсролын салбарт авлига байгаа гэж хариулсан.

Боловсролын салбараас үйлчилгээ хүртдэг нэг сая гаруй хүний хүрээнд аваад үзэхээр авлига их өргөн хүрээтэй байгаа нь харагддаг.

Боловсролын салбар дахь авлигатай тэмцэх нь хоёр талын ач холбогдолтой. Нэгдүгээрт, энэ салбар улсын төсвийн хуваарилалтаар Сангийн яамны дараа орох өндөр төсөвтэй. Өмнө нь улсын төсвийн таван төгрөг тутмын нэгийг боловсролын салбарт зарцуулна гэдэг байсан. Одоо харьцангуй багасаж байх шиг байна.

Энэ мөнгө боловсролын салбарт очоод авлигаас ангид зарцуулагддаг уу гэдэг асуулт тавигдана.

Хоёрдугаарт, эцэг эх, сурагч, багш болгон авлигад ямар нэг хэмжээгээр өртөөд байх нь ирээдүйд ямар хор хохиролтой вэ гэдэг талаас нь харвал асар их хохиролтой асуудал юм. Өөрөөр хэлбэл, авлигын соёлыг түгээж байгаа салбар болж хувирна.

Бид хүүхдийг цэцэрлэгт орохоос нь эхлээд дээд боловсрол эзэмших хүртэл нь шат шатандаа авлигын соёлд умбуулж, авлигын аргыг заасаар байх юм бол Монгол Улс авлигаас хэзээ ч салахгүй. Тийм учраас Авлигын эсрэг чуулганд боловсролын салбар дахь авлигын асуудлыг онцгойлон авч үзэж байна.

– Тэгвэл боловсролын салбар дахь авлигыг хэрхэн багасгах вэ?

– Иргэний нийгмийн байгууллагууд судалгаа хийгээд үзэхэд төсөв ямар ч хяналтгүй зарцуулагдаж байна. Өөрөөр хэлбэл, тэнд дүрэм журам огт мөрдөгддөггүй. Жишээ нь, нэг хүүхдэд ногдох хувьсан зардлаар тооцож, санхүүжүүлнэ гэж хуульд заасан хэр нь үүнийгээ огт мөрддөггүй.

Боловсролын яам тэр их төсвийг батлуулж аваад аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нартай гэрээ хийгээд шилжүүлдэг. Цааш нь хянаж чаддаггүй, мэдээлэл, тайлан авдаггүй. Үүнээс харахад хууль эрхзүйн орчин хангалттай байгаа юм шиг хэр нь хэрэгжилт дээрээ очоод уначхаад байна. Дээрээс нь хяналт шалгалт хангалтгүй. Мэргэжлийн хяналт санхүүгийн шалгалт хийдэг ч хариуцлага тооцдоггүй, харин ч авлига авч, нуун дарагдуулаад энэ асуудлыг ужгируулаад байдаг юм биш байгаа гэдэг хардлага төрөхөөр.

2019 онд Үндэсний аудитын газраас боловсролын салбарт маш том шалгалт хийсэн. Энэ салбар төсвийн хөрөнгийг зүй зохистой зарцуулагдаж байна уу, ингэснээр ямар үр дүн гарсан гэдгийг шалгасан. Гэвч тухайн шалгалтын дүнг аудитын байгууллага вэб сайтдаа байршуулсан ч иргэд орж сонирхдоггүй.
Тэгэхээр Брүүкингс институтийн зөвлөх Даниел Кауфманны хэлсэнчлэн засаглалын асуудал, засаг төрийн чадавхын асуудал хөндөгдөж байна. Өөрөөр хэлбэл төрийн албаны чадавх, хууль дээдлэх зарчимд хамаг асуудал байна. Авлигын суурь нь засаглал. Засаглалын асуудлаа шийдэхгүй бол авлигатай үр дүнтэй тэмцэж чадахгүй гэдэгтэй би 100 хувь санал нийлж байна.

Мэргэжлийн хяналт, аудитын байгууллагын хазах шүд нь байхгүй нөхцөлд авлига, төсвийн үрэлгэн байдал цэцэглэсээр байна. Энэ нь эргээд боловсролын хүртээмж, чанараас хулгай хийж байгаа юм. Ингэснээр чанартай боловсролын төлөө үнэ төлж эхэлнэ.

– Авлигаас ангид байх чиглэлээр иргэдийг соён гэгээрүүлнэ гэж ярихаас илүүтэй төрийн албаны анхан шатнаас эхлээд хариуцлагатай, ёс зүйтэй байхыг шаардах нь энэ чиглэлд хийх шинэчлэлийн эхний алхам гэж ойлголоо.

– Иргэдийг соён гэгээрүүлэх ажлаа Авлигатай тэмцэх газар маш муу хийж байна. Авлигын талаар замын хөдөлгөөн, хотын соёлын тухай ярьж байгаа юм шиг зөөлөн ярих ёсгүй. Авлигатай хийх тэмцэл хатуу, ширүүн, байгаа оносон байх ёстой. Иргэд рүү зүгээр нэг зөөлөн мессэж шидчихээд авлигатай тэмцэж, соён гэгээрүүлж байна гэж ярьж болохгүй.

Дээрээс энэ ажлыг АТГ дангаараа хийж чадахгүй байна. Мэдээл түгээж, соён гэгээрүүлэх чадавх иргэний нийгмийн байгууллагуудад байна. Гэтэл яагаад иргэний нийгмийнхэнтэй хамтарч соён гэгээрүүлэх ажлаа хийхгүй байгаа юм бэ. Иргэдэд хүрэхгүй, цочроо өгөхгүй хэлбэрээр соён гэгээрүүлэх ажил хийгээд үр дүнд хүрэхгүй.

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр4 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр4 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм4 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм4 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр4 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий7 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа