Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

А.Баясгалан: Жилдээ 1-2 баавгайд сансрын дохиололтой хүзүүвч зүүж байгаа

Нийтэлсэн

Мазаалай хамгааллын үндэсний зөвлөгөөн дөрөвдүгээр сарын 14-нд болох юм. Энэ хүрээнд Мазаалайн судалгааны багийн судлаач А.Баясгалангаас тодрууллаа.

-Улаан номд бүртгэгдсэн энэ амьтны тоо толгой одоогоор хэд хүрсэн бэ? 

-Мазаалай баавгайн талаарх хамгийн анхны өгүүллийг 1967 онд Шинжлэх ухааны академийн академич А.Болд бичсэн байдаг. Тус өгүүлэлд дурдсанаар 17-20 орчим мазаалай байгаа талаар тооцоолол гаргасан. Үүнээс хойш эрдэмтэн, судлаачид жил бүр тоо толгойн судалгаа хийсэн бөгөөд энэ тоо 20-30  дотор хэлбэлздэг байсан.

Сүүлийн үед мазаалайн тоо толгойг тогтоохдоо илүү дэвшилтэт технологийг ашиглаж байна. Тодруулбал, үсний дээж, ДНХ-ийн шинжилгээгээр бодгалийг ялгаж тоолох судалгааг АНУ-ын Айдахогийн их сургуульд хийлгэж байсан.  Энэ судалгаагаар 50 толгой мазаалайн бодгалийг тодорхойлсон юм.

Бөөмийн ДНХ-ийн микросателлитийн 13 локусаар Пакистан болон Монгол орны Хэнтий, Сэлэнгэ, Хөвсгөл, Баян-Өлгийн хүрэн баавгайн үсний 86 дээжийн  микросателлитийн генотипийг тус тус тодорхойлсон. Энэ үр дүнгээ мазаалай баавгайн тодорхойлогдсон генотипүүдтэй харьцуулан мазаалай баавгайн бөөмийн ДНХ-гийн ангилал зүйн судалгааг хийсэн байдаг.

Судалгааны ажлын үр дүнгээс үзэхэд Мазаалай болон Пакистан дахь Гималайн хүрэн баавгайн популяцууд нь магадгүй 600 мянган жилийн өмнө бусад хүрэн баавгайнуудаас салсан энэ амьтны хамгийн эртний үлдэгдэл популяц болохыг баталжээ.

  • Мазаалай баавгай нь түүхэн ач холбогдол бүхий нэгжийн нэг чухал шалгуурыг хангасан нь тусдаа дэд зүйл болохыг харуулж байна.
  • Монгол орны ойн хүрэн баавгай нь мазаалай баавгайгаас тусдаа дэд зүйлийн хэмжээнд буюу манай оронд хоёр дэд зүйл баавгай байна.

-Мазаалай баавгай нь нэг удаад хэчнээн үр төл гаргадаг юм бол, онцлог шинжийг тодруулбал?

-Дэлхий дээр найман зүйл баавгай байдаг. Мазаалай нь морфологи шинжээрээ хүрэн баавгайтай төстэй. Хүрэн баавгай 2-3 жилд нэг удаа төллөдөг бөгөөд 2-3 хүртэлх тоогоор ихэр зулзага гаргах нь бий.

Мазаалайн бамбарууш хоёр нас хүртлээ эхийгээ дагаж явдаг. Ингээд гурван настайгаасаа эхээсээ салж, бие даан амьдрах, эзэмшил нутгаа олох үйл явц эхэлнэ. Хамгийн холдоо 2,500 километр явдаг байна. Амьдрах орчин нь дунджаар 5,000 километр квадрат байдаг.

-Сүүлийн үед хийсэн судалгааны ажил бий юу. Үр дүнг нь танилцуулбал?

-Өмнө нь зөвхөн Атас, Шар хулсны нуруу, Цагаанбогдын нуруунд тусдаа тусгаарлагдсан популяцууд байна гэж үздэг байсан. Улмаар сансрын дохиололтой хүзүүвч зүүснээр мазаалайнууд энэ гурван нурууг дамжиж, гурвуулангаар нь тархан амьдардаг гэдгийг тогтоосон.

-Одоогоор хэчнээн мазаалайд сансрын дохиололтой хүзүүвч зүүсэн бэ?

-Бид мазаалайн судалгааны ажлыг 2005 оноос хойш эхлүүлсэн. Нэгдүгээрт, автомат камерууд тавьж, тархац нутгийг нь тогтоох ажлыг хийж эхэлсэн. Хамгийн гол ажил нь сансрын дохиололтой хүзүүвч зүүлгэж эхэлсэн байгаа.

2005-2019 он хүртэл нийт 26 бодгаль мазаалайд сансрын дохиололтой хүзүүвч зүүсэн. Өөрөөр хэлбэл, жилдээ 1-2 баавгайд сансрын дохиололтой хүзүүвч зүүж байна гэсэн үг.

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр4 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр4 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм4 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм4 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр4 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий6 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа