Нүүрсийг хил үнээр зарах асуудлыг БНХАУ-ын талтай ярилцаж шийдсэн

Засгийн газрын өнөөдрийн /2023.01.03/ хуралдаан дээр Монгол Улсын валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр ажиллаж байгаа Ажлын хэсэг тайлангаа тавьсан байна. Энэ талаар Эдийн засаг, хөгжлийн сайд Ч.Хүрэлбаатар мэдээлэл өгснийг бид /ЭНД/ хүргэсэн.

Тэрээр мэдээллийн дараа сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариулт өглөө.

-Монгол Улсын валютын нөөц 3 тэрбум 400 сая ам.доллар гэлээ. Тэгвэл энэ оны улирлын хагас гэхэд хэд хүргэх вэ. Долларын ханш сулрах төлөв байгаа юу?

-Хамгийн гол нь бид нүүрсний экспортын орлогоо тогтмол нэмэгдүүлэх ёстой. Тэгэхээр нүүрсээ хил үнээр экспортоор гаргахаар шийдвэрлэсэн. Тонн тутамд 200 ам.доллар Монгол Улсад орж ирэх хэрэгтэй юу, 100 ам.доллар орж ирэх үү гэдэг ийм л зүйл. Сонголт бол тонн тутамд 200 ам.доллар Монгол Улсын банканд орж ирдэг байгаасай гэдэг үүднээс ийм шийдвэр гаргагдсан.

Үүнийг хэрэгжүүлэхэд амар биш. Хүн бүр алга ташаад байхгүй. Та бүхэн бодоод үз 30 сая тонн нүүрс зарлаа гэхэд яг тэр хэмжээний зардал тээвэрлэлт дээр явагддаг. Үүнийг тойрсон ихээхэн хэмжээний зах зээл, тэнд нь ажилладаг хүмүүс, тэндээс ашиг хонжоо олдог олон компани байгаа. Энэ бүгдийг эрх ашигт “Үгүй ээ, Монгол Улсын хил дээр бүх мөнгө нь орж ирэх ёстой” гэдэг байр суурийг хэрэгжүүлж байгаа. Тэгэхээр энэ амар юм биш. Гэхдээ үүнийг бид олон нийтийн дэмжлэгтэйгээр хийгээд явах нь эцсийн дүндээ Монголын эрх ашигт нийцэж байгаа.

Үүнээс гадна Ханги руу төмөр зам оччихсон, цаашаа Хятадтай холбогдоогүй байгаа. Энэ чиглэлээр нүүрс гаргах идэвхтэй яриа хэлцлүүд явагдаж байна.

Дээрээс нь бид нүүрсээ биржээр зараад байвал орж ирэх валютын урсгал нэмэгдэнэ. Энэ хэмжээгээр валютын нөөц нэмэгдэж, зах зээл тогтворжиж, цаашдаа ханш монголчуудад ашигтай байдлаар монгол төгрөг чангарах боломж бүрдэнэ гэж үзэж байгаа.

-Өнгөрсөн хугацаанд 600 сая ам.долларыг төвлөрүүлсэн гэж байна. Цаашдаа зохистой хэмжээнд хүргэхийн тулд ямар төлөвлөгөөтэй байна вэ. ОУВС-ийн хөтөлбөрт орох эрсдэлийг хааж чадсан байна?

-600 байтугай өссөн. ОУВС-ийн суурийн төлөөлөгч манай яам дээр ирж уулзаж байсан. Яг урдаас харж сууж байгаад Монгол Улсын валютын нөөц 2.4 тэрбум ам.долларт хүрлээ. Бид Монголбанкнаас мэдээ авсан. Оны сүүлээр 2 тэрбумаас доошоор орохоор байна гэсэн. Тэгвэл өнөөдөр 3.4 тэрбум ам.доллар валютын нөөцтэй боллоо. Зөвхөн валютын нөөц нэг тэрбумаар өссөн. Тэгэхээр энэ бол сайн зүйл гэж бодож байгаа. Цаашдаа үүнд сэтгэл ханаж болохгүй, хийж хэрэгжүүлэх олон арга хэмжээнүүд байгаа. Тухайлбал, нүүрсээ биржээр зарах, экспортын гарцуудыг нэмэгдүүлэх, хил үнээр зарж хэвших, биржээр зарагддаг бүтээгдэхүүнүүдийн тоог нэмэх зэрэг олон ажлыг хийж байж бид үр дүнд хүрнэ. Тэгэхээр цаашдаа арга хэмжээнүүдийг тууштай, тогтвортой байнга авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэж үзэж байгаа.

-Валютын ханшийн өсөлтийг зогсоох ямар боломж байна вэ?

-Валютын ханш, төгрөгийн ханш үндсэндээ манай улсад байгаа валютын эрэлт, нийлүүлэлтээс голлон тогтож явна. Тэгэхээр бид үүн дээр валютынхаа нөөцийг нэмээд, орж ирэх валютынхаа урсгалыг нэмчих юм бол ханш тогтвортой байх, төгрөг чангарах боломж нь бүрдэнэ. Үүнийг чиглэж ажиллаж байгаа.

-Нүүрсээ хил үнээр зарахаар Хятадын Засгийн газраас бойкот хийж, авах нүүрсний хэмжээгээ багасгах арга хэмжээ авчихгүй байгаа?

-Гайгүй байх. Яагаад гэвэл энэ арга хэмжээнүүдийг бид зөвхөн Монголдоо авах биш БНХАУ-ын холбогдох хүмүүстэй уулзаж ярилцаж шийдвэрүүдээ гаргаж, дэмжлэгийг авч явж байгаа.