Хятадаас “зайгаа барих” нь эрсдэлд хүргэж мэднэ

“Бид Хятадын компаниудтай сэргээгдэх эрчим хүчний тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар төлөвлөж байна”. Австралийн Fortescue Metal Group-ийн ирээдүйн үйлдвэрлэлийн компанийн гүйцэтгэх захирал Хатчинсон саяхан өгсөн ярилцлагадаа, Хятадын автоматжуулсан үйлдвэрлэлийн технологи нь “үнэхээр гайхалтай” гэжээ.

Австралийн компани шиг Хятадын зах зээлийг өөдрөгөөр харж байгаа гадаадын олон компани бий. Саяхан Хятад дахь гадаадын хэд хэдэн худалдааны нийгэмлэгийн гаргасан тайлан үүнийг бүрэн нотолж байна. Жишээлбэл, Хятад дахь Америкийн худалдааны нийгэмлэгээс явуулсан судалгаагаар Хятад дахь Америкийн компаниудын 66% нь ойрын хоёр жилийн хугацаанд Хятадад хийх хөрөнгө оруулалтаа хадгалах эсвэл нэмэгдүүлэх төлөвлөгөөтэй байна. Хятад дахь Европын Холбооны Худалдааны нийгэмлэгээс гаргасан тайланд дурдсанаар, санал асуулгад хамрагдсан компаниудын бараг 60% нь ойрын таван жилд Хятад дахь судалгаа, хөгжүүлэлтийн зардлаа “бага зэрэг нэмэгдүүлэх” эсвэл “их хэмжээгээр нэмэгдүүлэх” болно гэж мэдэгджээ. Хятад дахь Австралийн Худалдааны нийгэмлэгээс явуулсан судалгаагаар Австралийн компаниудын 60 гаруй хувь нь Хятад улсыг дэлхийн хөрөнгө оруулалтын эхний гуравт тооцдог болохыг тогтоожээ…

Сүүлийн гурван жилийн хугацаанд цар тахал болон олон улсын геополитикийн үймээн самуунтай зэрэгцэн дэлхийн эдийн засгийг уналтад орууллаа. Харин Хятад улс нь хөгжлийн тогтвортой орчинтой, эдийн засгийн тогтвортой өсөлттэй, 1 тэрбум 400 сая гаруй хүн амтай, дундаж орлоготой 400 сая гаруй хүн амтай супер том зах зээлтэй учраас гадаадын хөрөнгө оруулалтыг хүчтэй татах болсон. НҮБ-аас гаргасан хамгийн сүүлийн тайланд Хятадын эдийн засгийн энэ оны өсөлт 4.8% байсныг 5.3% болгон нэмэгдүүлжээ. Энэ онд дэлхийн эдийн засгийн өсөлтөд Хятадын оруулах хувь нэмэр 34.9 хувьд хүрнэ гэж Олон улсын валютын сан таамаглаж байна. Аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд зах зээлд ойр байна гэдэг нь “усны эх үүсвэр”-тэй ойр байна гэсэн үг. Хятадын асах том зах зээл нь алдаж болохгүй боломж юм.

Аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд инноваци хийх замаар үйлдвэрлэлээ сайжруулах нь эрч хүчээ хадгалах түлхүүр юм. Сүүлийн жилүүдэд Хятадын инновацийн давуу тал улам бүр нэмэгдсээр байна. Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагаас гаргасан “Дэлхийн инновацийн индекс 2022”-д Хятад улс 11-р байранд орж, арван жил дараалан тогтвортой ахисан байна. 2022 онд Хятадын судалгаанд зарцуулах зардал анх удаа 3 их наяд юанийг давж, өмнөх оныхоос 10.4%-иар нэмэгдэнэ. “Инновацийг дээдлэх Хятад”-ад хөрөнгө оруулалт хийснээр гадаадын компаниуд шууд ашиг олох төдийгүй ирээдүйн боломжуудыг олж авдаг.

Үүний зэрэгцээ Хятад улс гадаадад нээлттэй байх бодлого баримталж байгаа нь гадаадын хөрөнгө оруулалтад тогтвортой хүлээлт үүсгэж байна. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын зах зээлд нэвтрэх сөрөг жагсаалтыг тасралтгүй багасгаж, гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг гүнзгийрүүлэн хэрэгжүүлж, оюуны өмчийн эрхийн хамгаалалтыг чангатгах зэрэг зах зээлд чиглэсэн, хуульчлагдсан, олон улсын түвшинд хүрсэн бизнесийн орчныг тасралтгүй сайжруулах цуврал арга хэмжээ хэрэгжиж байна. Хятадын Олон улсын худалдааг дэмжих зөвлөлийн сүүлийн үеийн судалгааны дүнгээс үзвэл, санал асуулгад хамрагдсан гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжүүдийн 97 хувь нь өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр улирлаас хойш Хятадын засгийн газраас гаргасан гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай бодлого “сэтгэл хангалуун” байгаагаа илэрхийлсэн байна. Хэдхэн хоногийн өмнө Хятад-Төв, Зүүн Европын орнуудын гурав дахь удаагийн яармаг амжилттай болж, гадаадын хөрөнгө оруулалттай 62 төсөлд гарын үсэг зурж, нийт 17 тэрбум 780 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 17.7%-иар өссөн байна. Хятадын бий болгосон олон нээлттэй платформууд нь гадаадын хөрөнгө оруулалтыг илүү сайн татаж, хөгжлийн ногдол ашгийг хуваалцахад тусалж байна.

Одоогийн байдлаар дэлхийн эдийн засаг нэг талт үзэл, худалдааг ивээх үзэл зэрэг сорилтуудтай тулгарч байна. Зарим улс орон “гинжийн хэлхээнээс салах” тухай хөөрөгдөж, нөгөө талаар “эрдслийг арилгах” гэх нэр томъёог зохиож, Хятад улсад дарамт үзүүлэх оролдлого хийж байна. Үнэндээ Хятадаас зайгаа барих нь харин эрсдэлтэй болох нь гарцаагүй. Австрийн судалгааны төвийн судалгааны тайланд дурдсанаар, хэрэв Хятадаас зайгаа барих юм бол Германы бүтэн жилийн ДНБ хоёр хувиар буурч, 60 тэрбум еврогийн алдагдалтай тэнцэнэ гэж тооцоолжээ. Nike компанийн гүйцэтгэх захирал Жон Донахо хэлэхдээ, Хятадаас “зайгаа барих” юм бол дэлхийн худалдааг сүйрүүлнэ гэж мэдэгдэж байсан юм.

Хятад улс нь гадаадын хөрөнгө оруулалт, бизнесээ хөгжүүлэх эхний сонголт хэвээр байх болно гэж шинжээчид үзэж байна.