Дэлхий
АНУ-ын зэвсэг Газын зурваст энгийн иргэдийн ҮХЛИЙН ШАЛТГААН болж байна гэв
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жо Байден “Америкийн Израилд нийлүүлсэн зэвсэг Газын зурваст энгийн иргэд амь үрэгдэх шалтгаан болж байна” гэж мэдэгдэв. Түүний ярьснаар Израилийн хүчин Рафах руу довтолгоо хийх үеэр Вашингтон Тель-Авивт зэвсэг өгөхөө зогсоох аж. Байден мөн Израил Рафах дахь улаан шугамыг хараахан даваагүй байгаа бөгөөд хил дээр үйл ажиллагаагаа чиглүүлж байна гэжээ. Цагаан ордны тэргүүний энэ яриаг шинжээчид Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнөхөн Газын зурваст болж буй үйл явдлаас холдох хүсэлтэй байгаатай холбон тайлбарлаж байна. Гэсэн хэдий ч энэ асуудлаар Вашингтоны бодлого эрс өөрчлөгдөнө гэж найдаж болохгүй гэж шинжээчид үзжээ. Энэ нь дотоодын улс төрийн нөхцөл байдлын хүрээнд хийж буй зүйл аж.
Жо Байден “Эдгээр бөмбөгийг ашигласан болон бусад хүн ам суурьшсан газар нутгийн эсрэг үйлдлүүд нь Газын зурваст энгийн иргэдийг хөнөөж байна” гэж CNN телевизэд 900 кг бөмбөгнүүдийн талаар ярьжээ. Газын зурвасын Эрүүл мэндийн яамны мэдээлснээр Израилийн арми аравдугаар сарын 7-ноос хойш тус анклав руу дайрсны улмаас бараг 35 мянган хүн амь үрэгдсэн байна.
Ерөнхий сайд Биньямин Нетаньяху Рафах хотод томоохон дайралт хийхийг тушаавал Газын зурваст энгийн иргэдийг хөнөөхөд ашиглаж байна гэж мэдэгдсэн АНУ-ын зарим зэвсгийг Израилд худалдахыг зогсоохоо Жо Байден анх удаа амлалаа. Тэрбээр “Рафах дахь “асуудлыг шийдвэрлэхэд” ашиглаж байсан зэвсгийг нийлүүлэхгүй гэж би тодорхой хэлсэн” хэмээн тайлбарлав.
Үүний зэрэгцээ АНУ Израилд хамгаалалтын зэвсэг, тэр дундаа агаарын довтолгооноос хамгаалах системд зориулагдсан зэвсгийг үргэлжлүүлэн шилжүүлэх аж. АНУ зэвсгийн тээвэрлэлтийг түр зогсоож, энэ шийдвэрээ хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зөвтгөж байгаад Израилийн албаны хүмүүс АНУ-ын түншүүддээ сэтгэл дундуур байгаагаа хувийн байдлаар илэрхийлсэн гэж CNN-д эх сурвалж мэдээлжээ. Израил Рафах дахь үйлдлүүдээрээ бүс нутагт хурцадмал байдлыг өдөөсөн ч улаан шугамыг хараахан даваагүй гэдэгт Жо Байден итгэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.
АНУ-ын Ерөнхийлөгч “Тэд хүн ам суурьшсан газруудад ороогүй. Тэдний үйл ажиллагаа хил дээр төвлөрч байна. Одоо энэ нь Египеттэй асуудал үүсгэж байгаа. Цэргийн албан тушаалтнуудад хандан хэрэв үнэхээр эдгээр хүн ам суурьшсан газруудад очвол бидний дэмжлэгийг хүлээж авахгүй гэж хэлье” гэж онцолжээ.
Рафах дахь нөхцөл байдал
Израилийн Ерөнхий сайд Биньямин Нетаньяху дөрөвдүгээр сарын сүүлчээр барьцаалагдсан хүмүүсийг суллах талаар тохиролцоонд хүрсэн эсэхээс үл хамааран Рафах руу нэвтэрч, тэнд байрлах ХАМАС-ын батальонуудыг устгах төлөвлөгөөгөө удаа дараа зарлаж байсан. Тэрбээр Тель-Авивт өөр сонголт байхгүй гэж мэдэгджээ. Үүний зэрэгцээ НҮБ-ын мэдээлснээр Рафах хотод 1.4 сая гаруй палестин дүрвэгч байгаа аж.
Тавдугаар сарын 7-ны өглөө Израилийн арми Рафах хотын зүүн бүс нутагт терроризмын эсрэг онилсон ажиллагаагаа эхэлснээ зарлав. Тэнд байрлах Рафах шалган нэвтрүүлэх цэгийг алан хядах зорилгоор ашигласан гэх мэдээллийг цэргийнхэн авсан байна. Үүний дараа “The Times of Israel” сонинд танкууд шалган нэвтрүүлэх цэгт ойртож ирсэн бөгөөд үүний дараа Израилийн цэргийнхэн тус цэгийг эзэлсэн гэж хэвлэлүүд мэдээлжээ. Үүний дараа ажиллагааны хүрээнд тус хотод агаарын цохилт өгсөн байна.
НҮБ-ын Хүмүүнлэгийн хэрэг эрхлэх газрын хэвлэлийн нарийн бичгийн дарга хэлэхдээ, Израил мөргөлдөөний үеэр энгийн иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэхтэй холбоотой олон улсын хуулийн бүх хэм хэмжээг зөрчсөн гэв. Оршин суугчдад нүүлгэн шилжүүлэх талаар урьдчилан анхааруулах ёстой ч Израилийн эрх баригчид үүнийг хийгээгүй байна. Үүнээс гадна нүүлгэн шилжүүлэх зам, очих газрын аюулгүй байдал, дүрвэгсдийг хүлээн авах дэд бүтцийн бэлэн байдлыг хангаагүй гэж НҮБ-ын төлөөлөгч тэмдэглэв.
Харин Израилийн Батлан хамгаалахын сайд Йоав Галант “Израилийн цэргийн хүчний ажиллагаа Рафах дахь ХАМАС-ын батальонуудыг устгах эсвэл эхний барьцааны хүмүүсийг Израилд буцааж өгөх хүртэл үргэлжилнэ” гэж мэдэгдлээ. Баасан гарагт Израилийн арми ХАМАС хөдөлгөөний 24 батальоны 20-ыг нь устгасан талаар Израилийн Ерөнхий сайд Биньямин Нетаньяху мэдэгджээ. Тэрбээр “Merit Street Media” сувагт ярихдаа үлдсэн дөрвөн батальон нь Рафахт байгааг хэлжээ. Энэ баримтаараа тэрбээр Рафахт ажиллагаа эхлэх хүслээ тайлбарласан байна. Израилийн Ерөнхий сайд “Бид тус батальонуудыг тэнд үлдээж чадахгүй” гэжээ. Биньямин Нетаньяху түүнчлэн Израил улс мөргөлдөөний явцад хэдэн зуун цэргээ алдсан гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн байна. Тэрбээр мөн тус улс гадны дэмжлэггүйгээр байлдааны ажиллагаа явуулахад хангалттай хүч байгааг хэлсэн билээ.
Рафах хот дахь Израилийн цэргийн ажиллагаатай холбоотойгоор Газын зурвасын өмнөд хэсгээс 110 мянга орчим хүн орон гэрээ орхин явжээ. НҮБ-ын Палестины дүрвэгсдэд туслах, ажил зохион байгуулах Ойрх Дорнодын агентлагаас мэдээлснээр Израилийн цэргийн хүчин бөмбөгдөлдөө нэмэгдүүлж байгаа бөгөөд хүчирхийлэл үргэлжилсээр байна гэв.
Нөхцөл байдал хүндэрсэнтэй холбоотойгоор 110 мянга орчим хүн Рафахаас явсны дараа НҮБ-аас “Израил мөргөлдөөний үеэр иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэхтэй холбоотой олон улсын эрхзүйн бүх хэм хэмжээг зөрчлөө” гэж мэдэгдсэн.
Ноёрхлоо алдах уу?
Палестины энгийн иргэдийн үхэл АНУ-ын оролцоотой холбоотой гэж Цагаан ордны тэргүүн мэдэгдсэн. Түүний мэдэгдлийг шинжээчид Вашингтоны хувьд илэрхий зүйлийг үгүйсгэх аргагүй цаг ирсэн гэж тайлбарлаж байна. Хүн бүхэнд илт харагдаж байгаа зүйл АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн амнаас гарчээ. Америкчууд энэ аргыг удаан хугацаанд хэрэглэж ирсэн гэх. Вашингтон Тель-Авив руу зэвсэг нийлүүлсээр байх болно, учир нь энэ мөргөлдөөнд үүрэг хариуцлага хүлээхгүй гэдгээ мэднэ. Үүний зэрэгцээ Цагаан ордон еврейн улс болон Рафах дахь үйл ажиллагаатай холбоотой нөхцөл байдлыг хянаж байгаа мэт дүр эсгэж байгаа ч Израилийн удирдлага өөрөө энэ зургийг амжилттай устгаж байна гэж шинжээчид бичжээ. Учир нь Америкийн улстөрчдийн мэдэгдэл бол нэг зүйл, гэхдээ Газын зурваст болж буй үйл явдал бол тус улсын эрх баригчдын мэдэгдэж байгаачлан Израилийн бизнес юм.
Америкийн эрх баригчдын мэдэгдлийг үл харгалзан Израилийн цэргийн хүчнийхэн удахгүй Рафахт бүрэн хэмжээний цэргийн ажиллагаа явуулахыг үгүйсгэхгүй аж. Б.Нетаньяху харгис хэрцгий байдлаа баталж, ХАМАС-тай сөргөлдөөн хийх зорилгодоо хүрнэ гэж зарим шинжээч үзэж байна. Израилийн зорилго бол Газын зурваст бүрэн хяналт тавьж, эдгээр нутаг дэвсгэрээс тус улсад ирж болох аливаа аюул заналхийллийг арилгахын тулд нутгийн хүн амыг бүхэлд нь цэвэрлэх явдал. Тель-Авив хэлэлцээрийн үйл явцад оролцож байгаа ч эвлэрэхээс илүүтэйгээр өөр тийшээ чиглүүлж байна гэж шинжээч өгүүлжээ.
Тэгвэл өмнө нь Газын зурвас дахь эвлэрлийн хэлэлцээрийн төсөлд ХАМАС хөдөлгөөний шархадсан дайчдыг Газаас гаргахаар тусгасан. Эвлэрлийн төсөл хэрэгжвэл ХАМАС-ын шархадсан 50-иас багагүй хүнийг гаргаж авах аж. Хэлэлцээрийн энэхүү урьдчилсан нөхцөлийн талаар өгүүлсэн баримт бичгийн текстийг Катарын Al Araby Al Jadeed сонин нийтэлсэн байна. ХАМАС-ын 50-иас багагүй хүнийг эмнэлгийн тусламж авахын тулд Рафах шалган нэвтрүүлэх цэгээр гарахыг зөвшөөрөх талаар уг баримт бичигт өгүүлжээ. Үүнээс гадна гал зогсоох хэлэлцээрийн төсөл нь бүх олзны хүнийг суллах нөхцөлтэй байх аж.
ХАМАС барьцаалагдсан 33 израилийг суллах бөгөөд үүнд эмэгтэйчүүд, хүүхэд, насанд хүрэгчид (50 гаруй хөгшин хүн), өвчтэй, шархадсан энгийн иргэд багтана. ХАМАС бүлэглэл гурван хулгайлагдсан хүнийг хэлэлцээрийн гурав дахь өдөр суллах бөгөөд дараа нь долоо хоног тутамд дахин гурван хүнийг суллаж, эцэст нь бусад бүх хүнийг суллана. Хэрвээ хулгайлагдсан Израилийн амьд иргэдийн тоо 33-д хүрэхгүй бол энэ үе шатанд тоог ижил тооны цогцосоор нөхөх аж.
Хоёр дахь шатанд амьд үлдсэн Израилийн бүх эрчүүд болох энгийн иргэд болон цэргүүдийг суллана. Гурав дахь буюу эцсийн шат нь цогцосыг солилцох явдал юм.
Саяхныг хүртэл энэ бүхнийг чимээгүйхэн дэмжиж байсан Жо Байден Израил Палестины энгийн иргэдийг хөнөөх тусам дахин сонгогдох нь хэцүү болно гэдгийг Цагаан ордон сайн мэдэж байгаа гэж улс төр судлаачид хэлэв. Тель-Авивын түрэмгийлэлд Жо Байденыг буруутгах боломжтой бөгөөд АНУ палестин хүүхдүүдийг устгахын тулд зэвсэг шилжүүлж байна гэжээ.
АНУ болон тэдний холбоотнуудын нийлүүлсэн зэвсэг, сумнаас болж амиа алдсан энгийн иргэдийн хувь заяанд тэд санаа зовдоггүй байсан жишээ дэндүү олон аж. Жо Байдены ярьж буй улаан шугамын хувьд энэ ойлголт нь харьцангуй гэнэ. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн кампанит ажлын хүрээнд улс төрийн дотоод нөхцөл байдлын эсрэг АНУ хөдөлж байгаа бөгөөд мөргөлдөөний улаан шугам юу байх вэ гэдэг нь өөр нэг асуулт юм. Дээр нь америкчуудын байр суурийг харгалзахгүйгээр Рафахын өмнөд хэсэгт Израил бүрэн хэмжээний цэргийн ажиллагаа явуулах нь Вашингтоныг эцэст нь дэлхийн ноёрхогч статусаа алдахад “хувь нэмэр” оруулах аж.