Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

И.Ариунсайхан: Гурван нэр төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүний дээжид зохиомол цацраг идэвхт цезий-137 изотоп илэрсэн

Нийтэлсэн

Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын цөмийн болон цацрагийн аюулгүй байдлын хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч И.Ариунсайхантай гадаад орчин, хүн амын шарлагын хяналтын талаар ярилцлаа.  

-Гадаад орчин, хүн амын шарлагын хяналтын талаар ярилцахаасаа өмнө цацрагийн хяналтын чиглэлээр товчхон мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Цацрагийн хяналтын чиглэл нь гурван төрлийн хяналтыг хэрэгжүүлдэг. Нэгдүгээрт, цацрагийн үүсгүүрийн хамгаалалт, аюулгүй байдалд тавих хяналт. Хоёрдугаарт,  цацрагийн үүсгүүртэй харьцан ажиллаж байгаа ажилтнуудад тавих хяналт буюу мэргэжлийн шарлагын хувийн тунгийн хяналт. Гуравдугаарт, хүн амд нөлөөлж болох цацрагийн шарлагын хяналтыг хийж гүйцэтгэдэг.

-Гадаад орчны цацрагийн хяналтыг хэрхэн хийдэг вэ. Ноцтой өөрчлөлт гарч байсан ямар тохиолдлууд байна?
-Манай байгууллагаас цаг уур, орчны шинжилгээний газрын Улаанбаатар хот, 21 аймгийн цаг уурын станцын материаллаг баазад түшиглэн гадаад орчны цацрагийн хяналтыг хэрэгжүүлж байна. Байгалийн цацрагийн дэвсгэр түвшний хяналтыг гүйцэтгэхдээ гамма цацрагийн тунгийн чадлын хэмжилтийг өдөрт 2 удаагийн давтамжтайгаар, тунадас тоосонцрын хэмжилтийг 10 хоног тутамд хийдэг.

Онцгой өөрчлөлт гэх юм бол, Чернобылийн атомын цахилгаан станц болон Фүкүшима Дайчи цөмийн цахилгаан станцын ослын дараах үеийг хэлж болох юм.   Улаанбаатар хотын агаарын аерозолын нийлбэр бета идэвхийн сарын дундаж хэмжээ 1.5мБк/морчим байснаа Чернобылийн атомын цахилгаан станцын ослын дараа 1986 оны 05 дугаар сард 51.6 мБк/мхэмжээнд хүрч ердийн хэмжээнээс 34 дахин ихэссэн.

Хүн амын шарлагын хэмжээ нь хүнсний бүтээгдэхүүн, ундны ус, хөрс, дулааны цахилгаан станц, нам даралтын зуухны хаягдал үнс, барилгын материалын дээжид агуулагдах цацраг идэвхийн хэмжээ, барилга байгууламжийн агаарт агуулагдах байгалийн гаралтай цацраг идэвхт радон хийн хуримтлалаас шууд хамаардаг.

-Өндөр хувь байна шүү, энэ нөхцөл байдал хэр хугацаанд үргэлжилсэн бэ?
-Дээрх үзүүлэлт аажмаар буурч, 10 хоногийн дараа хэвийн хэмжээтэй болсон байдаг. Харин Фүкүшима Дайчи цөмийн цахилгаан станцын ослын дараа 2011 оны 03 сард гамма цацрагийн тунгийн чадлын хэмжилтийн давтамжийг ойртуулж, цаг тутамд хэмжилтийг гүйцэтгэж байсан. Тухайн үед хэмжилтийн дүнгээр байгалийн цацрагийн дэвсгэр түвшин (0.02мкЗв/цаг)-аас хэтэрсэн тохиолдол гараагүй.

-Таны хийж гүйцэтгэдэг гол ажил бол хүн амд нөлөөлж болох цацрагийн шарлагын хяналт. Хүн амын шарлага гэдэг ойлголтын тухай дэлгэрэнгүй тайлбарлаж өгөхгүй юу?
-Сансрын туяа болон байгалийн цацрагийн дэвсгэр түвшний шарлагаас бусад эх үүсвэрээс хүн амын авч буй шарлагыг хэлдэг. Хүн амын шарлагын хэмжээ нь хүнсний бүтээгдэхүүн, ундны ус, хөрс, дулааны цахилгаан станц, нам даралтын зуухны хаягдал үнс, барилгын материалын дээжид агуулагдах цацраг идэвхийн хэмжээ, барилга байгууламжийн агаарт агуулагдах байгалийн гаралтай цацраг идэвхт радон хийн хуримтлалаас шууд хамаардаг. Цацрагийн үүсгүүртэй харьцаж ажилладаг хүмүүсийн сард авч болох шарлагын дундаж хэмжээ 20 милли Зиверт/сар байдаг бол хүн амын авч болох зөвшөөрөгдөх хэмжээ 1 миллиЗиверт/жил байдаг. Хүн амын шарлагын 40-50 хувийг цацраг идэвхт хий болох радоны шарлагаас авдаг болох нь судалгаагаар тогтоогдсон байна.

Цөмийн цахилгаан станцын ослоос үүссэн цацрагийн бохирдолтой хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгдсэн байж болзошгүй байдаг.

-Тэгэхээр дулааны цахилгаан станц, нам даралтын зуухны хаягдал үнс, импортын хүнсний бүтээгдэхүүн, барилгын материалын дээжид цацраг байдаг гэсэн үг үү?
-Цөмийн цахилгаан станцын ослоос үүссэн цацрагийн бохирдолтой хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгдсэн байж болзошгүй байдаг. Иймээс Мэргэжлийн хяналтын байгууллага импортоор орж ирж буй хүнсний бүтээгдэхүүнд эрсдэлд суурилсан хяналтыг хэрэгжүүлж, тодорхой бүс нутгаас импортлогдсон тодорхой нэр төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүнд байнга хяналт тавьж ажилладаг. 2020 оны байдлаар 3 нэр төрлийн бүтээгдэхүүний дээжид зохиомол цацраг идэвхт Цезий-137 изотоп илэрсэн ч Монгол Улсад мөрдөгдөж буй Цацрагийн аюулгүйн нормд заасан стандартаас хэтрээгүй байсан.

Хаанаас олборлосон нүүрс вэ гэдгээс шалтгаалан нүүрсэнд харилцан адилгүй хэмжээгээр цацраг идэвхт изотопууд агуулагддаг. Нүүрсийг шатаасны дараа хаягдал үнсэнд цацраг идэвхийн хэмжээ нэмэгдсэн байдаг. Дулааны цахилгаан станцын хаягдал үнс болон хаягдал үнс ашиглан үйлдвэрлэсэн барилгын материалын дээжид цацраг идэвхт изотопууд агуулагдсаар байдаг. Эдгээрээс шалтгаалан хүн амд цацрагийн нөлөөлөл байгаа эсэхэд тухай бүр хяналт тавьж ажилладаг юм. Аливаа уурхайн нүүрсний дээжид хийсэн цацрагийн шинжилгээний дүнг үндэслэн ахуйн хэрэглээнд эсвэл эрчим хүчний станцад ашиглаж болох эсэх талаарх ангиллыг Цацрагийн аюулгүйн нормоор тогтоож өгсөн байдаг.

Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд 39 барилгын материал үйлдвэрлэгчдийн 86 эцсийн бүтээгдэхүүнд хийсэн цацрагийн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд Цацрагийн аюулгүйн нормд заасан зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтэрсэн тохиолдол илрээгүй.

Мөн Цацрагийн аюулгүйн нормд дулааны цахилгаан станцын хаягдал үнсийг нэмэлтээр ашиглан үйлдвэрлэсэн барилгын материалыг цацраг идэвхийн хэмжээнээс нь хамааруулан зориулалтаар ангилсан байдаг. Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд 39 барилгын материал үйлдвэрлэгчдийн 86 эцсийн бүтээгдэхүүнд хийсэн цацрагийн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд Цацрагийн аюулгүйн нормд заасан зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтэрсэн тохиолдол илрээгүй.

-Монгол улсын хэмжээнд ундны ус болон хөрсөнд цацрагийн хяналт хийдэг гэж байсан. Энэ талаар тодруулбал?
-Дэлхийн царцдаст уран, тори, кали гэх мэт байгалийн гаралтай цацраг идэвхт изотопууд агуулагдаж байдаг. Хөрс, усанд байгалийн гаралтай цацраг идэвхт изотопууд тодорхой хэмжээгээр агуулагддаг. Мөн цөмийн цахилгаан станцын осол, цөмийн зэвсгийн туршилтаас үүссэн зохиомол цацраг идэвхт изотоп салхиар дамжин гадаргын ус болон хөрсний гадаргууд цацрагийн бохирдол үүсгэж болзошгүй учир цацрагийн эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх замаар Улаанбаатар хот, 21 аймагт хөрсний хяналт шинжилгээг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

-Хүн амын шарлагын ихэнх хувийг радон хий эзэлдэг гэж ярилаа. Радон хийг хэрхэн хэмжиж тогтоох боломжтой вэ?
-Радон гэдэг нь байгалийн гаралтай, цацраг идэвхт хий. Өнгөгүй, үнэргүй, хүний нүдэнд үзэгдэхгүй учир тусгай цацрагийн хэмжилтийн багажаар хэмжиж, хуримтлалын хэмжээг тодорхойлдог. Хөрсөнд агуулагдах уран, торийн бүлийн элементийн агууламж, барилгын насжилт, хөрсний геологийн бүтэц, улирлын онцлог зэргээс шалтгаалан радоны хуримтлалын хэмжээ өрөө тасалгаа, гүний худгийн усанд янз бүр байж болно.

Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас сүүлийн 4 жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын 196 цэцэрлэг, сургууль, музей, номын сан, архивын өрөө, танхимуудад хуримтлагдсан радон хийн хуримтлалыг тогтоох, тандалт судалгааг явуулсан.

-Энэ хий уушгины хорт хавдрын нэг шалтгаан болдог гэсэн, үнэн үү. Үүнээс хэрхэн сэргийлэх вэ. Сүүлийн үед энэ чиглэлээр хийсэн хяналт шалгалтын дүн ямархуу гарав?
-Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас сүүлийн 4 жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын 196 цэцэрлэг, сургууль, музей, номын сан, архивын өрөө, танхимуудад хуримтлагдсан радон хийн хуримтлалыг тогтоох, тандалт судалгааг явуулсан. 2019 онд улсын төсвийн хөрөнгөөр 1 радоны багаж шинээр авч, Дорноговь, Дорнод, Өмнөговь, Дархан-Уул, Орхон аймгийн 40 объектод тандалт судалгааг өргөжүүлэн явуулсан. Тандалт судалгааны дүнгээр 209 барилгын өрөө, тасалгаанд байгалийн гаралтай цацраг идэвхт хий радоны хуримтлал стандарт хэмжээнд байсан бол  27 байгууллагын 41 цэгт зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтэрсэн үзүүлэлттэй гарсан. Зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтэрсэн байгууллагуудад улсын байцаагчийн зөвлөмжийг хүргүүлж ажилласан.

Хүүхдийн бодисын солилцоо эрчимтэй, эсийн хуваагдал байнга явагдаж байдаг учраас цацрагт насанд хүрсэн хүнээс илүү мэдрэмтгий, хожим үүсэх үр дагавар нь илүү байдаг. Тиймээс хүн ам ялангуяа хүүхэд байнга байх үзүүлэлт өндөр барилгуудад (ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг, музей, номын сан гэх мэт) байгалийн гаралтай радон хийн тандалт судалгааг хийж гүйцэтгэдэг.

ДЭМБ-ын судалгаагаар уушгины хорт хавдрын анхдагч шалтгаан нь тамхидалт байдаг бол тамхи татдаггүй хүмүүсийн хувьд радон хий нь уг хавдрыг үүсгэгч анхдагч шалтгаан болохыг тогтоосон байна.

Монгол Улсад мөрдөгдөж буй стандартын хувьд радон хийн хуримтлал 1 метр куб агаарт 200 Бк (Беккерель) байвал зөвшөөрөгдөх хэмжээнд байна гэж үздэг. Түрүүн хэлсэнчлэн радон нь өнгөгүй, үнэргүй, хүний нүдэнд үзэгдэхгүй учир тусгай цацрагийн хэмжилтийн багажаар хэмжиж, хуримтлалын хэмжээг тодорхойлдог. Гэхдээ иргэд, байгууллагууд өрөө тасалгаандаа агааржуулалтыг тогтмол хийж, агаар сэлгэж байх нь сэргийлэх нэг арга юм. Ялангуяа хуучны барилгуудад үйл ажиллагаа явуулж байгаа бол.

-Ярилцсанд баярлалаа.

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр4 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр4 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм4 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм4 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр4 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий7 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа