Асгатын мөнгөний ордын талаар хэн юу хэлэв?

УИХ-ын Үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн /11.10/ хуралдаанаар  “Асгатын мөнгөний ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах тухай”  тогтоолын төслийг хэлэлцлээ.  “Монголросцветмет” компанийн мэдэлд байсан тус ордыг Монгол Улсын Засгийн газраас 2019 оны тавдугаар сарын 16-ны өдөр “Эрдэнэс Монгол” ХХК-д шилжүүлсэн.

Хэлэлцүүлгийн үеэр гишүүд байр, сууриа илэрхийллээ.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Г.Ёндон:
-Өнөөдрийг хүртэл ордыг ашиглахыг хойшлуулсан үндсэн хоёр шалтгаан бий. Нэг нь дэд бүтцийн асуудал. Нөгөө нь баяжуулалтын технологи. Өнөөдрийн байдлаар геологийн суурин руу сайжруулсан зам тавьсан байгаа. Түүнээс цааш орд руу очихын тулд ОХУ-ын хил рүү орж гарах шаардлага үүсдэг. Ордыг ашиглахын тулд ОХУ-тай ойлголцох шаардлага бий болно.  Тиймээс ордыг ашиглахад ОХУ-тай хамтарч ажиллахаас өөр аргагүй. 2006 онд ОХУ-ын Полиметал гэдэг компанитай хамтарч энэ төслийг эхлүүлэх боломж байсан. Тус компани нь Асгатын ордоос цааш 160 км-т өөрсдийн боловсруулах үйлдвэртэй.

Өнөөдрийн байдлаар тус компани руу захиа бичсэн боловч хариу ирээгүй байна. АНУ-ын нэгэн компанитай видео уулзалт хийсэн. Зөвлөлт холбоот улсад ажиллаж амьдарч байсан одоо бол АНУ-ын иргэншилтэй хүмүүс байгаа. Энэ хүмүүс ордыг ашиглах хамгийн оновчтой хувилбар нь ОХУ болон Казахстаны зүгээс тоног төхөөрөмжийн хангамж хийх нь илүү эдийн засгийн хувьд ашигтайг гэж үзэж байгаа юм билээ.  Гадаадын хөрөнгө оруулагчтай хамгийн түрүүнд ярих асуудал нь ажиллах нөхцөлөө ярих хэрэгтэй байх. Уг ордыг ашиглах ямар л боломжтой нөхцөл байна тэр бүгдэд нь тооцоо хийж хамгийн ашигтайг нь сонгох ёстой.

“Эрдэнэс Монгол” компанийн санхүү хариуцсан дэд захирал н.Ганболд:
-1998 онд Сибгипрозолото компанийн хийсэн ТЭЗҮ-д үндэслэн 2019 оны зургаадугаар сарын байдлаар зах зээлийн үнэ болон төсөөллийг түшиглээд ТЭЗҮ-г шинэчилж үзсэн. Ингэхэд хөрөнгө оруулалтад 123.8 сая ам.доллар, 500 ажилтан, борлуулалтын орлого 318.1 сая ам.доллар, үйл ажиллагааны зардал 256.6 сая ам.доллар, цэвэр ашиг 197.1 сая ам.доллар, татвар хураамж 241 сая ам.доллар байна гэж тооцоолсон. Өгөөжөө өгөх хугацаа нь 11 жил гэж тодорхойлсон. Гэхдээ ТЭЗҮ-г шинэчлэх үйл явц үргэлжилж байгаа. Энэ бол өмнө нь хийсэн ТЭЗҮ-г өнөөгийн үнэ цэнэд хөрвүүлсэн тооцоолол юм.

УИХ-ын гишүүн Г.Ганболд:
-Бидэнд өгсөн урьдчилсан ТЭЗҮ-г харахаар 1998 онд хийгдсэн ТЭЗҮ-ийн хөрөнгө оруулалтыг хоёр дахин нэмэгдүүлж, бусад тоонуудыг хуучин хэвээр нь үлдээсэн байна. Энэ дээрхээр бол 130 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийгээд 24 жилийн дараа 180 сая ам.доллар болгож олох юм байна. Тэгэхээр энэ хэр үр ашигтай төсөл вэ. Үүнээс Монгол Улс ямар ашиг олох вэ. Үүнийг сайн тооцоолохгүй бол бас нэг хэрүүл нэмэгдэх юм биш байгаа гэж болгоомжилж байна.

“Эрдэнэс Монгол” компанийн захирал Д.Хаянхярваа:
-Яг өнөөдөр Асгатын мөнгөний ордын талаар тодорхой ярих түвшинд хүрээгүй байгаа. Энэ ордын судалгаа, ТЭЗҮ-г нэлээд эрт хийсэн байдаг. Өнөөдрийн хувьд ТЭЗҮ-г урьдчилсан байдлаар, таамаг хийж байгаа.  Монголд ТЭЗҮ хийх чадвартай олон байгууллага байгаа байх.  Монгол Улс хувь эзэмшинэ, татвар авах нь зөв гэхчлэн янз бүрийн санал гарах нь ойлгомжтой. Бид эхлээд хаанахтай яаж хамтарч ажиллах вэ гэдгээ нарийвчлан тогтох ёстой. Үүний дараа хувь эзэмших эсэхээ ярихгүй бол болоогүй асуудлыг хойноос эхэлж ярих гээд байна. Энэ дээр “Эрдэнэс Монгол” компанийн хувьд Монгол Улсад үр ашигтай байх, төсөл хөтөлбөрөө хурдан эхлүүлэх чиглэл барьж ажиллаж байгаа.

УИХ-ын гишүүн Ц.Анандбазар:
-Энэ бол ОХУ-ын компанитай хамтрахаас өөр аргагүй орд. Стратегийн үр ашигтай боловч ашиглахад хүнд ордыг гадаад харилцааны түвшинд Оросын талтай хэлэлцээр хийж ашиглах нь эдийн засгийн хувьд илүү үр дүнтэй. Байгаль орчинд хор нөлөөгүй технологи бий болсон бол ашиглах эздүүд нь Оросын компаниуд л байгаа.  Тэгэхээр Засгийн газрын түвшинд илүү сайн хувилбар гаргаж ярилцах нь зөв байх.