Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

Н.Батхүү: Багануурын уурхайгаар овоглох хувьтай төрсөн би азтай хүн

Нийтэлсэн

Багануур ХК-ийн эксковаторчин Н.Батхүүтэй ажил мэргэжлийн нь талаар ярилцлаа.

-Та өөрийгөө танилцуулна уу. Багануурын уурхайд хэчнээн жил ажилласан бэ?

-Төв аймгийн Баяндэлгэр сумын уугуул, 1964 оны хүү. Орчлон ертөнцийн нууцыг таньж мэдэх хүсэлд автах ар­ваад­хан насандаа уурхайн ту­хай анх  сонсоод “Том болоод уур­хай­чин болно доо” хэмээн өөр­төө шивнэсэн байдаг юм. Ин­гээд мөрөөдлөө биелүүлж 1982 онд экскаваторын машинист гэ­сэн мэргэжлийн үнэм­лэх өвөр­төл­сөн их “амьтан” Багануурын уур­хайд ажиллахаар төрж өссөн ну­таг­таа хөл тавьж байлаа. Уур­хайн дарга Д.Дондов гуай өрөөн­дөө хүлээн авч уулзаж байв. Би өөрийгөө их азтай  хүн гэж боддог. Уурхайнхаа до­мог болсон буурлуудын нэг Мангайжав багшийнхаа нөмөр нөө­лөг дор ажил, амьдралынхаа га­рааг эхлэх амны хишиг надад то­­хио­­сон. Олон арван шавь тө­рүү­лэн ажиллаж, амьдрахын утга учрыг хийж бүтээснээрээ үл­гэр­лэ­сэн  гайхамшигтай  уур­хай­­чин. Ийм эрхэм хүнээс су­рал­­цахын сацуу Багануурын уур­хайн бүтээн байгуулалтад гар бие оролц­сон. Тухайн үед тех  дамж­ла­гын угсралт, ЭШ-20/90 № 05 экскаваторын угсралтад ажил­лаж, бүх монтажийг хийлц­сэн. Да­раа жил нь ЗХУ-д мэр­гэ­жил дээш­лүүлэх курст явж ал­хагч экскаваторын машинч бол­сон юм. Ирээд цэрэгт явж гур­ван жилийн алба хаасан. Ха­лаг­даж ирээд уурхайдаа үргэлж­лүү­лэн ажил­лаж, “4У” гэж экскаваторын  тус­лах машинчаар ажилласан. Даш­рамд сонирхуулахад, тэр үед найман дункартай  “ТЭМ”- д дунджаар 60 тонн шороо ач­даг байлаа. Мөн Монголд анх удаагаа “4У” экскаваторын дөр­вөн м/куб шанагыг  найман м/куб болгон солиход гар бие орол­­цож, хувь нэмрээ оруулсан түүхтэй.

 

-Нэг үгээр монголчилсон гэсэн үг үү?

-Тэгж ойлгож болно. ОХУ-аас техник хэрэгслийг нь захиж авчруулаад  ажлынхаа нөхцөл байдалд тааруулж угсарсан. Гэхдээ  экскаваторыг бүхэлд нь биш шүү, зөвхөн  шанагыг нь сольж шинэчилсэн хэрэг.

 

-Дөрвөн м/куб-ын шанагыг найм болгон шинэчлэхэд эдийн засгийн  хувьд  ашигтай биз?

-Маш ашигтай. Жишээлбэл, 100 тоннын даацтай ачааны машинд өмнө нь арав хутгаж байж тэвш нь дүүрдэг байсан бол  шанаганы хэмжээ томорсноор  тав хутгаад дүүрдэг болох жишээтэй. Ажлын бүтээмжийг маш сайн  нэмэгдүүлж өгсөн.

 

-Эдүгээ та багш шигээ уурхайнхаа домог болсон баат­руудын нэг болжээ.  Амжилтын түүхээсээ  хуваалцана уу?

-Би одоо экскаваторын бригад ахалдаг. Гэхдээ бригадын дарга гээд гараа хумхиад сууж байсангүй. Хамт олныг чиглүүлж, багаар ажиллаж чадаж гэмээнэ тэр чинээгээр уурхайн ажил урагштай сайн байдаг. Уурхайчны хөдөлмөр маш хүнд. Тиймээс ажилдаа явахаар  гэрээсээ гарахдаа л хөдөлмөр хамгааллаа чанд мөрдөх ёстой. Хөдөлмөр хамгаалал урд өдөр нь биеэ бэлдэхээс эхэлдэг. Уурхайчид  ажил мэргэжилдээ хайртай, дуртай хүмүүс байдаг. Бидний амьдрал учраас тэр шүү дээ. Миний  ажлын амжилт  № 294 экскаватортой салшгүй холбоотой. Тэр экскаватор маань олон жил үүргээ гүйцэтгээд гавъяаныхаа “амралт”-ыг авсан. Дараа нь ЭКГ 8И №1941 экскаваторын бригадад ажиллах болсон. Манай бригад “5S” буюу шинийг санаачлагч, ажлын байрны эмх цэгцийг тэргүүн зэрэгт тавьдаг, чанарын дугуйлан болж багаар ажилладаг сайхан хамт олон бий. Жишээ нь экскаваторын эд ангийг тав хувааж тус тусад нь засвар хийх, юуг  нь сайжруулж, алийг нь шинэчлэх вэ гэдэг дээр хамтын шийдвэр гаргадаг.

Түлхүүр, багаж нэг бүрийг хэрэглэсэн бол арчиж цэвэрлэн байранд нь  тавьдаг бичигдээгүй хуультай. Дахин ашиглах эмх цэг­цийн чанарыг чухалчилна. Үүнийг манай Багануурын уур­хай одоо ч  хэрэгжүүлэн ажилладаг.

 

-Экскаваторчнаас гадна   засвар үйлчилгээг нь  хариуцдаг  гэж ойлгож болох уу?

-Тийм ээ. Засвар үйлчилгээг уулын тоног төхөөрөмжийн зас­варын хэсгийн засварчид­тай­гаа хамтран гүйцэтгэдэг. Миний баримталдаг зарчим тухайн ажилтныг мэргэшүүлэн чиглүүлж, энэ  хүн яг юу хийж чадаж байна түүнийг илүү дэмжиж ажиллахыг хичээдэг. Шавь нартаа, хамт олондоо “Зүгээр битгий суу, хүний толгой гэдэг үргэлж сэтгэн бодож, шинийг эрэлхийлж байдаг юм. Тиймээс  аль болох  өөрийгөө хөгжүүл” гэж захидаг.

-Уурхайнхаа ажлын амжилтаас сонирхуулна уу? 

-Өнгөрсөн жилд 19.8 сая метр куб хөрс хуулж, дөрвөн сая 330 мянган тонн нүүрс олборлон борлуул­сан. Ингэснээр төлөвлөгөөгөө 101 хувиар биелүүлсэн амжилттай. Техникийн шинэчлэлийг цаг тухайд нь хийсний хүчинд манай уур­хай  маш сайн ажилласан. Нэмж хэлэхэд манай уурхайг мэр­гэш­сэн хамт олон гэж ойлго­вол зохил­той. Үе үеийн ахмад уур­хайч­даасаа суралцдаг уламжлалтай.

 

-Багануурын уурхай хичнээн метрийн гүнд олборлолт хийж байна вэ? 

-Зарим газар нь 120 метр давсан ч бий. Ихэнхдээ 40-60 метрийн гүнээс нүүрсээ олборлодог. Нүүрснийхээ байршлаас шалтгаална.

-Багануурын уурхайн нөөцийн тухайд?  

-Намайг анх ажилд орж бай­хад 100 жилийн нөөцтэй гэдэг бай­сан. Өдгөө 44 дэх жилдээ ажил­лаж байна. Ордын нөөцийн 2012 онд олон улсын JORC стандартаар 812 сая тонн гэж тогтоосон байдаг. Одоо 780 гаруй сая тонн бий. Ер нь бол сайн техниктэй байхад хүрч чадахгүй орд гэж үгүй. Манай уурхайн нөөц шавхагдах хүртэл бид нүүрсээ гаргаж, гал голомтоо бадраасаар байх болно.

 

-Газрын хөрс  өөр өөр байдаг. Хөрс хуулахад тулгардаг саад бэрхшээлүүд юу байна вэ?

-Өвлийн цагт хөрсний сийрэгжилт хатуулаг, тухайн хөрсөнд хийгдсэн геологийн шинжилгээн дээр үндэслэн өрөмдлөг эхэлдэг. Үүний  дараа  бидний ажил эхэлнэ. Төлөвлөгөөний дагуу бидэнд сар бүр паспорт гаргаж өгдөг. Бид дулааны улиралд сард 130 мянган метр куб, өвлийн цагт 150 гаруй мянган метр куб  хөрс хуулдаг.

 

-Өвс ногоотой хөрсний өнгөн хэсгийг яадаг вэ?

-Багануурын уурхай бол Монгол Улсад анхны нөхөн сэргээлт хий­сэн аж ахуйн нэгж.  Манайх бай­галийн ургамалтай өнгөн хөрсийг хуулж аваад техникийн нөхөн сэргээлт хийсэн талбайд тавьдаг. Мөн нөхөн сэргээлтийн багийнхан нөхөн сэргээхэд бэлэн болгосон талбайн  хөрсөнд   үр цацаж, шинэ шинэ төглүүдийг бий болгодог. Манай уурхайд зочлохыг урьж байна. Аль ч уурхайд байхгүй ногоон байгууламжууд угтах бол­но. Энд олборлолт хийгдэж бай­сан гэж үү хэмээн дуу алдах байх. Тарвага, янгир, гөрөөс, хярс, туулай гэх амьтад  хэдийнэ тэнд бүлээрээ амьдардаг болсон. Ер нь манай уурхай уурхайн ойр орчим  нөхөн сэргээлт хийсэн газруудаа жил бүр цэвэрлэж өөд татдаг. Бусад компаниуд манай жишгээр нөхөн сэргээлтээ хийдэг байх.

 

-Уурхайн ажил баг, хамт олноос хамааралтайг та яриандаа их онцоллоо. Ингэхэд та хэдэн шавь төрүүлсэн бригадын дарга вэ? 

-Шинэ залуу боловсон хүчин их бэлтгэгдэн гарч ирж байна. Миний дотроо бодож явдаг зүйл бол залуучуудад өөрийнхөө мэддэг зүйлээ зааж сурган мэргэшсэн боловсон хүчин үлдээх явдал. Миний шавь нар эхнээсээ  тэргүүний уурхайчин, хөдөлмөрийн аварга цолыг хүртсэн байна. Лав гуч гаруй хүн бий. Би өөрөө сайн багшийн шавь учраас багш шигээ  хүнлэг, ажилсаг, хамт олноо үлгэрлэхийг л бүх насаараа хичээж явна.

 

-Таны хүүхдүүдээс удам дамжсан уурхайчин бий юу? 

-Би гурван сайхан хүүтэй. Том хүү өөр мэргэжил эзэмшсэн. Түүгээрээ ажиллаж байгаа. Дунд хүү Хөдөө аж ахуйн дээд сургууль төгсөөд манай уурхайн Технологийн авто машин механизмын засварын хэсэгт  засварчнаар ажилладаг. Аав хүү хоёрт ярилцсан зүйл бий. Ер нь залуучууд сургууль төгсөөд шууд л дарга болох гээд байдаг болж. Хүүхдүүддээ юмыг багаас нь эхэлж байж цаашаа өсч дэвжиж  гэмээнэ хаана ч очсон нүүр бардам байх болно шүү гэж захидаг. Бага хүү ШУТИС-д суралцаж байгаа. Хүүгээ уурхайн технологийн хүн болгох талаас нь дэмжиж, өөрийн мэддэг чаддаг зүйлээ хэлж өгдөг.

 

-Коронавирусийн хүнд үед уурхай хэрхэн ажиллаж байна вэ. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй чухал  гэж та онцолсон шүү дээ? 

-Уурхай  маш онцгой объект учраас хувь хүний сахилга бат маш чухал. Хэрвээ уурхайн  нэг хэсгийн ажилтнууд зэрэг өвдлөө гэхэд түүнийг орлох хэсэг байдаггүй. Тиймээс хувь хүн бүр халдвар хамгааллын дэглэмээ чанд сахиж ажиллаж байна. Бид чинь зогсох эрхгүй ажилладаг хүмүүс шүү дээ. Аюулгүй ажиллагаа нэгдүгээрт тавигддаг. Манай  уурхай  мэргэжлийн сургалтуудад уурхайчдаа маш сайн хамруулж, түүнийхээ дагуу жилд 1-2 удаа шалгалт авдаг. Тухайлбал, 6000 вольт гэдэг тоглоом биш. Цахилгаантай шууд харилцах хүн, хажуунаас нь хянах хүн гэсэн зохицуулалттай  ажилладаг. Хөдөлмөр хамгааллын хуульд заасны дагуу шалгалт өгнө, мөн оосорлогч дохиочин гэж бий. Засварын үед крангүйгээр хийх ажил гэж бараг байхгүй гээд нарийн зүйл их бий. Тиймээс зохицуулалтыг маш зөв хийх хэрэгтэй. Бид  ч хичээж ажиллаж байна.

 

-Танд хэн нэгэнд хэлэх сэтгэлийнхээ үгийг манай сэтгүүлээр дамжуулах боломжийг олгож байна.   

-Төр, засагтаа хөдөлмөрөө үнэлүүлсэндээ туйлын их баяртай явдаг. Өнөөдөр миний өнөр өтгөн   сайхан амьдралтай,  хамт олныхоо дунд нэр хүндтэй яваа  нь  ханийн минь хичээл зүтгэл. Түүнийг Д.Отгонбаяр гэдэг. Барилгын инженер  мэргэжилтэй. Гайхалтай эмэгтэй. Өглөө бүр цайныхаа дээжийг барьдаг чамдаа маш их баярлалаа гэж хэлье. Мөн сайхан хамт олныхоо итгэлийг хүлээж, олон шавь нарынхаа  дунд жаргаж яваа би азтай хүн.

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр4 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр4 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм4 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм4 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр4 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий6 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа