Бидэнтэй нэгд

Covid-19

Машин сургалт ашиглан шинэ коронавирус хаана үүсэхийг таамаглах нь

Нийтэлсэн

Судлаачид хиймэл оюун ухааны (AI) аргыг ашиглан ямар амьтад хүнд халдварлаж буй шинэ төрлийн коронавирус үүсгэж болохыг урьдчилан таамаглахыг хичээж байна. (Уг ажлыг бүрэн эхээр нь ЭНД ДАРЖ үзнэ үү.)

Эрдэмтэд дэлхий даяар тархаж буй цар тахал COVID-19 өвчнийг үүсгэгч шинэ коронавирус нь сарьсан багваахайнаас эхэлсэн байх магадлалтай гэж үзэж байгаа. Тэгээд хүнд халдварлахаасаа өмнө өөр амьтан руу уг вирус дамжсан.

Шинэ тахал өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх нэг арга бол дэлхийн өнцөг булан бүрд ямар амьтад коронавирус үүсгэх магадлал өндөр байгааг тогтоох явдал юм. Шинэ коронавирус үүсэх нэг боломж нь вирусын хоёр өөр хувилбар нэг амьтанд халдварлах явдал юм гэж судлаачид үздэг. Өөрөөр хэлбэл вирусын генетикийн материал эсэд “дахин нэгтгэгддэг” буюу холилдоно. Үүний үр дүнд коронавирусын шинэ хувилбар гарч ирж магадгүй юм.

Коронавирусын генетикийн бүтцийн талаарх өгөгдөл болон янз бүрийн хөхтөн амьтдын талаарх мэдээллийг ашиглан судлаачид хиймэл оюунаар тооцоолол хийх компьютерын алгоритм боловсруулсан. Судалгаанд ашиглаж буй зарим алгоритм нь хиймэл оюуны нэг хэлбэр болох машины сургалтаар дэмжигддэг.

Судалгаагаар ирээдүйн коронавирусын тээвэрлэгч байж болох олон тооны хөхтөн амьтдыг тодорхойлсон бөгөөд энэ нь амьтан, хүнд аль алинд нь халдварлаж болзошгүй юм. Судалгааны багийнхан судалгааныхаа үр дүнг саяхан Nature Communications сэтгүүлд хэвлүүлсэн.

Уг судалгааг удирдсан Майя Вардех нь Ливерпулийн Их Сургуулийн Халдвар, Мал эмнэлэг, экологийн шинжлэх ухааны хүрээлэнтэй хамт ажилладаг. Тэрээр хэлэхдээ, өнөөг хүртэл янз бүрийн коронавирусыг тээгч хөхтөн амьтад хэрхэн халдварладаг талаар нэг их судалгаа хийгдээгүй гэжээ. Гэхдээ энэ чиглэлийн судалгаа нь “вирусын дахин нэгдэл хаана үүсэж болохыг олж мэдэх боломжтой” гэсэн.

Машин сургалтаар 411 өөр коронавирусын хувилбар, 876 хөхтөн амьтдын төрөл зүйлийг судлав. Зорилго нь хам халдвар авах болон шинэ коронавирус тээх магадлалтай хөхтөн амьтдыг тодорхойлох явдал байв.

Үр дүнгээс харахад хөхтөн амьтдын төрөл зүйл ба коронавирусын хувилбаруудын хооронд урьд өмнө тогтоогдож байснаас ойролцоогоор 11 дахин их холбоо хамаарал байна. Түүнчлэн уг машин сургалтын систем нь коронавирусын дөрөв ба түүнээс олон өөр (төрлийн) халдвар авч болох хөхтөн амьтдын төрлийг өнөөг хүртэл ажиглагдсанаас 40 дахин ихээр урьдчилан таамагласан.

Уг судалгаанд оролцогч Маркус Благров судалгааны үр дүн нь эрдэмтдэд янз бүрийн хувилбар болж хөгждөг шинэ коронавирусыг илүү сайн ойлгоход нь туслах болно гэжээ.

Коронавирус тээгч амьтан ихэвчлэн шинэ хувилбар коронавирусээр халдварладаг бөгөөд улмаар хүнд халдах магадлал нь ихэсдэг. Тиймээс “Нийгмийн эрүүл мэндэд хамгийн ойр аюул заналхийлж байгаа нь бусад коронавирусыг SARS-CoV-2-тай дахин нэгтгэх явдал юм” гэж тэр хэллээ. SARS-CoV-2 бол шинэ коронавирусын шинжлэх ухааны нэр юм.

Одоогийн коронавирусыг судлаад багийнхан машин сургалтын систем нь SARS-CoV-2 рекомбинацид орж болох тээгч амьтдыг тогтоосон гэж мэдэгджээ. Энэ нь шинэ коронавирустэй байж болох хүнээс өөр төрөл зүйлийн амьтан хамгийн багадаа 126 байгааг урьдчилан таамагласан.

Судалгааны явцад эрдэмтэд коронавирусын халдвар авах боломжтой амьтдын зарим зүйлийг жагсаав. Эдгээрт Зүүн Азид түгээмэл тархсан боловч сайн судлагдаагүй бага Азийн шар сарьсан багваахай хэмээх сарьсан багваахайн төрөл багтдаг. Бусад нь жирийн зараа, Европын туулай, гэрийн муур байв.

Эрдэмтэд үр дүнг хязгаарлагдмал мэдээлэлд үндэслэсэн болохыг тэмдэглэсэн  бөгөөд цаашид сайжруулах судалгаа хийх шаардлагатай байна гэжээ. Гэсэн хэдий ч тэд шинэ коронавирусын халдвар авах боломжтой хөхтөн амьтан дээр дэвшүүлсэн аргачлалыг туршиж үзсэн нь уг систем таамаглалыг баталж байгааг харуулсан.

Энэхүү судалгааны үр дүнг коронавирусын шинэ хувилбар амьтнаас хүнд халдахаас нь өмнө олж мэдэхэд ашиглаж болно гэж судлаачид үзэж байна. Судлаачид коронавирусын бусад тээгчдийг бүхэлд нь судлах зорилгоор шувууны төрөл зүйлүүдийг багтаасан судалгааг цаашид хийхээр төлөвлөж байна.

Bryan Lynn, Voice of America

Эх сурвалж: Machine Learning Used to Predict Where New Coronaviruses Might Develop Next (voanews.com)

Мэдээ бэлтгэсэн: Симуляци, тооцооллын салбарын гэрээт ЭША Р.Мижиддорж (PhD)

CRI Монгол радио2 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио2 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио2 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио2 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент3 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр3 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр3 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм3 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм3 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм3 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент3 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент3 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр3 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч3 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм3 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч3 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий6 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа