Дүньхуан агуйг хамгаалагчид

Хятадын баруун хойд нутагт байрлах Дүнхуан нэгэн цагт эртний торгоны замын чухал суурин байсан бөгөөд дэлхийн дөрвөн том соёл иргэншлийн уулзвар юм. Энд дэлхийд алдартай Могао агуйн соёлын өв байдаг.

Энэхүү соёлын үнэт өвийг хамгаалахын тулд энд маш олон хүн ажилладаг. Тэдний нэг нь Хань Вэймэн. Их сургуулиа төгсөөд л тэр шууд Дүньхуан академийн Дүрслэх урлагийн газарт ажиллаад хориод жилийг үджээ. Тэрээр эхнэртэйгээ Могао агуйн ханын зургийг хуулбарлан зурах судалгаа хийдэг.

Дүньхуан 735 агуйтай, 45 мянган ам дөрвөлжин талбай бүхий ханын зураг, 2415 шавар барималтай. 1987 онд ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн соёлын өвийн жагсаалтад бүртгэгдсэн. Могао агуйг 1600 гаруй жилийн тэртээгээс урлан бүтээсэн бөгөөд үе үеийн төрт улсын дархад онцлог хийцтэй ханын зураг, бурхны хөргийг 1000 гаруй жил нэмж урласнаар дэлхийн буддын шашны чулуун агуйн урлагийн сор бүтээл болон үлджээ. 2022 онд Хань Вэмэний ахалсан баг Могай агуйн 172 тоот агуйг хуулбарлах ажлаа эхлүүлээд 6 жилийн нүүр үзэж байна. Ийнхүү хуулбарлахын тулд агуйн анхны төрхийг мэдрэх хэрэгтэй учраас өмнөх үеийн урчуудын материал, арга техникийг судлан ашигладаг.

Тан гүрний үед урласан Могао агуйн 172 тоот агуй нь 1200 орчим жилийн түүхтэй. Агуйн ханан дээрх зургийн өнгө будаг нь тод, дүрүүд нь эрхэмсэг байдаг нь Тан гүрний мандалтын үеийн урлагийн төлөөлөл юм.

Өнгөрсөн таван жилийн хугацаанд Хань Вэймэний баг 172 тоот агуйн ханын зургийг үндсэндээ хуулбарлан зурж дуусгасан. Одоо тэд будах ажилдаа оржээ.

Могай агуйн ханын зургийг байгалийн эрдэс бодисоор будсан байдаг. Цагийн саалтад агуйн ханын зураг эвдэрч элэгдэн, өгөршдөг. Эх өнгийг тодорхойлох нь даруй шийдвэрлэх асуудал юм. Дүньхуаны академийн ахмад ажилтнууд ханын зургийг сэргээн хуулбарлаж байсан их туршлагатай. Тулгамдсан асуудлаа шийдэхийн тулд Хань Вэймэн багшаасаа зөвлөгөө авахаар боллоо.

Шао Хүнжян бол Хань Вэймэний ажилд орохоос нь чиглүүлсэн багш нь. Бусад ахмад зураачдын адилаар маш олон ханын зургийг сэргээн хуулбарласан туршлагатай хүн. Тэдний хуулбараас тухайн ханын зургийн үе үеийн тэмдэглэгээг үзэж судалгаанд ашигладаг.
Хань Вэймэн багштайгаа зөвлөлдсөний дараа ахмад зураачдын зургийг сонирхохоор 285 тоот агуйд очив.

Хань Вэймэний зогсож буй агуй нь ахмад зураачдын 285 тоот агуйн анхны төрхийг хамгийн дөхүүлж хуулбарласан хувилбар юм. Тэд тосон дэн, лаа, толины тусгалд агуйн зургийг зурдаг байв. Шинжлэх ухаан хөгжиж, соёлын дурсгалт зүйлсийг хамгаалах технологи сайжирснаар Хань Вэймэн өмнөх үеийнхний үлдээсэн материал болон илрүүлэлтийн технологийг хослуулан ханын зургийг сэргээн хуулбарлах судалгааг дэмжиж байна.

Тэдний хамт олон соёлын дурсгалт зүйлсийг хамгаалах технологийн албатай хамтран ажиллаж, рентген, лазер, хэт улаан туяаны тусгал хэмжигч зэргийн тусламжтайгаар ханын зургийн нүдэнд харагдахгүй бичил бүтцийг ажиглах болсноор хуулбарлах ажлыг шинжлэх ухаанчаар хийж байна.

Хуулбарлах баг олон улсын туршлага, техник, арга барилаас суралцав. Жишээ нь Японы гар урлал, уран зураг урлах туршлагад тулгуурлан, өнгөт карт хийж, 172 тоот агуйн ханын зургийн өнгийн сонголт, будах аргыг гаргаж, судлаачдын лавлагаанд нэмэрлэв.

Судалгааны төрөл бүрийн арга хэлбэрийг ашигласнаар тэдний давтан хуулбарлах ажил ч шинэ шатанд гарлаа. 172 тоот агуйн анхны төрх удахгүй олон нийттэй золгох нь ээ. Өнгөрсөн 70 гаруй жилийн хугацаанд Дүньхуаны агуйн үе үеийн ажилтнууд өмнөх судалгаанд тулгуурлан соёлын үнэт өвийг бүртгэж, давтан хуулбарлаж, олон мянган жилийн түүхтэй энэхүү түүхэн дурсгалыг хойч үедээ өвлүүлэн үлдээхээр хичээн ажилласаар ирсэн юм.