Калифорнийн амбан захирагчийн айлчлалын тухайд

Энэ оны 6 дугаар сараас хойш Ши Жиньпин дарга Америкийн Гейтс сангийн хамтарсан дарга Билл Гейтс, Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Хенри Киссинжер нарыг хүлээн авч уулзаж, түүнчлэн АНУ-ын найрсаг хүмүүст хэд хэдэн удаа хариу захидал илгээж, Хятад Америкийн олон салбарын харилцаа, орон нутаг хоорондын хамтын ажиллагааг биечлэн урагш ахиулсан билээ. Хятад Америкийн харилцааны үндэс иргэдийн дунд, эрмэлзэл найдвар ард түмэнд, ирээдүй залуучуудад оршино гэж Ши Жиньпин дарга өмнө нь олон удаа дурдсан байдаг. Харин энэ удаа Гэвин Ньюсомтой уулзахдаа, эрч хүч  орон нутагт оршино гэж нэмж хэлэв. Тэгвэл орон нутагт орших эрч хүч гэдгийг хэрхэн ойлговол зохих вэ? Бид Калифорни муж улс болон Хятад улс хоорондын харилцаа холбоогоор авч үзье.

АНУ-ын анхны Хятад хотхон Калифорнид бий болсон түүхтэй бөгөөд Сан Франциско хот Хятадад ихээхэн нэр нөлөөтэй юм. Хятад хүмүүс Америкт аялахдаа Калифорнийг зорин очих эхний сонголтоо болгох дуртай. Калифорни муж улсын их дээд сургуулийн системд Хятад улсын 25 мянган оюутан сурдаг. Эдийн засаг худалдааны хувьд, 2010 оноос хойш Хятад улс нь Калифорнийн импортын хамгийн том эх үүсвэр, экспортын чухал зах зээл болсон бөгөөд олон жилд Калифорнийн худалдааны хамгийн том түнш байсаар иржээ. 2022 оны байдлаар, Калифорнид Хятадын хөрөнгө оруулалттай 700 шахам компани байдаг бөгөөд 19 мянга гаруй ажлын байр бий болгосон байна. Энэ оны 9 дүгээр сард “Шанхай боомт-Лос Анжелес боомтын ногоон тээврийн коридорыг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний хөтөлбөр”-ийг нийтэлж, уг тээврийн маршрут нь дэлхийд хамгийн эрч хүчтэй далайн тээврийн маршрутын нэг болжээ.

Калифорнид уул хээрийн түймэр байнга гардаг тул уур амьсгалын өөрчлөлтөд онцгойлон анхаарал тавьж байна. Калифорнийн амбан захирагч асан Жерри Браун, Арнольд Шварценеггер нар өмнө нь Хятадад айлчлахдаа уур амьсгалын хамтын ажиллагаа өрнүүлж байв. Жерри Браун амбан захирагч байхдаа Калифорнийн их сургуулийн Беркли сургуульд Калифорни-Хятадын уур амьсгалын судалгааны хүрээлэнг үүсгэн байгуулжээ. Ноднин Калифорни муж улс Хятадын Экологи байгаль орчны яамтай хамтын ажиллагааны санамж бичигт гарын үсэг зурсан байна.

Гэвин Ньюсомын Хятадад хийж буй энэ айлчлалын нэгэн гол ажил бол уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах хамтын ажиллагаа эрэлхийлэх явдал юм. Энэ оны 9 дүгээр сард тэрбээр CNN-д  ярилцлага өгөхдөө, уур амьсгалын өөрчлөлттэй хамаатай Хятад улс хоорондын харилцааг хамгийн чухал, үндсэн харилцаа болгон авч үзэж шийдвэрлэнэ гэж ярьсан байна. Дэлхийн уур амьсгал дулаарч буй нөхцөл байдалд, дэлхийн хоёрдугаар том эдийн засгийн цогц Хятад улс болон цар хэмжээгээрээ “дэлхийн тав дахь том эдийн засгийн цогц” гэгддэг АНУ-ын Калифорни муж улс хоорондын хамтын ажиллагаа тун чухал байна.

Калифорни муж улс нь АНУ-ын шинжлэх ухаан технологи, инновацийн чухал баазын нэг. Хэвлэлүүдийн дэлгэрэнгүй мэдээллээс авч үзэхэд, Гэвин Ньюсом шинжлэх ухаан технологийн хамтын ажиллагаанд ихээхэн сонирхолтой байгаа нь илт. Жишээлбэл, Шэньжэнь хотод аялан танилцахдаа тэрбээр, Шэньжэнь хот хэдхэн жилийн дотор ухаалаг нийтийн тээврийн сүлжээг асар том цар хүрээтэйгээр бүтээн байгуулж чаджээ, “үнэхээр гайхалтай байна, энэ бол бидний энэ удаа ирсний шалтгаан” гэж ярьж байлаа. Хятад улсын шинэ эрчим хүчний BYD загварын автомашин туршин жолоодож үзсэнийхээ дараа, “би цахилгаан хөдөлгүүрт олон зүйлийн автомашинд сууж байсан, гэхдээ энэ машин дэвшил гаргажээ, дараагийн түвшний технологи байна” гэж ярьжээ.

Үүгээр ч зогсохгүй, Гэвин Ньюсом Хятад Америкийн харилцааны талаар оновчтой, ажил хэрэгч ойлголттой байна. Тэрбээр ХТРТ-д ярилцлага өгөхдөө, “харилцааг таслах” нь Хятад Америкийн хувьд сонголт биш гэсэн юм. Тэрбээр хэвлэлийн бага хурал дээр, Америк Хятад хамтарч ажиллах нь тэг нийлбэрийн үзэлцээ биш, Хятад улс илүү сайн амжилтад хүрвэл бид бүхэн улам сайн амжилт бүтээж чадна гэж ярьжээ. АНУ-ын Смит коллежийн эрдэмтэн Сара Ньюланд хэлэхдээ, Гэвин Ньюсомын аялал нь Хятадад айлчлах гэж буй АНУ-ын бусад муж улсын захирагчдад нөлөөлж, Хятадтай харилцаа холбооны олон суваг нээхийг хүсэж буй хүмүүсийн итгэлийг нэмэгдүүлж магадгүй. Орон нутаг хоорондын ийм харилцаа солилцоо нь Хятад Америкийн харилцаа сайжран хөгжихөд ч эерэг хүч нэмж байна гэжээ.

Гэвин Ньюсом Хятадад айлчилж буй үеэр Хятадын ГХЯ-ны сайд Ван И АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Энтони Блинкений урилгаар АНУ-д айлчлахаар 26-нд мордлоо. Энэ оны 6 дугаар сараас хойш АНУ-ын олон өндөр албан тушаалтан Хятадад айлчилсны дараа Хятадын өндөр албан тушаалтан анхдагч удаа АНУ-д тусгайлан айлчлахаар буй нь энэ юм. Энэ нь хоёр том гүрэн хурцадмал байдлыг “хариуцлагатай”-гаар зохицуулахыг сүвэгчилж байгаа хэрэг гэж Америкийн албан тушаалтан хэлсэн талаар Германы телевизийн 2-р суваг веб сайтдаа мэдээлжээ. Энэ айлчлал Хятад Америкийн харилцааг хэвийн байдалд оруулна гэж гаднынхан нийтдээ хүсэн хүлээж байна.

Хятад Америкийн эдийн засгийн ерөнхий хэмжээ дэлхийн гуравны нэгээс давж, хүн амын нийт тоо дэлхийн дөрөвний нэг шахам байж, хоёр талт худалдааны хэмжээ дэлхийн тавны нэгийг эзэлдэг. Эдгээр үр бүтэмж хялбархан олдоогүй тулд нандигнах ёстой. Калифорни муж улс урт хугацааны туршид Хятад улстай найрсаг харилцаатай байдаг нь оновчтой, нээлттэй сэтгэхүйгээр хамтын ажиллагаагаа нэмэгдүүлж буйд оршино. Хятад Америкийн харилцаа дордохоо зогсож тогтворжсон энэ үед Гэвин Ньюсомын энэ айлчлал нь Вашингтонд сэрээх дохио болсон тул түүний Хятад улсын тухай оновчтой ажил хэрэгч ойлголтоос Вашингтоны улс төрчид суралцахад илүүдэхгүй юм.