Америкийн “татварын дайн” өөрт нь сөрөг үр дагавартай

Хятад Америк эвтэй байваас хоёр талд ашигтай, эвдэрвээс хоёр талаараа хохиролтой аж. АНУ “ижил хэмжээний татвар” тогтоосноор богино хугацаанд Хятадын эдийн засагт тодорхой нөлөө үзүүлнэ гэж салбарын шинжээчид үзэж байна. Гэсэн хэдий ч хэд хэдэн удаагийн худалдааны маргааны дараа Хятадын эдийн засгийн уян хатан байдал, дарамтыг тэсвэрлэх чадвар эрс нэмэгдэв. Түүнчлэн, Хятадын гадаад худалдааны “найз нөхдийн хүрээлэл” үргэлжлэн өргөжиж байгаа тул АНУ-ын татвар нэмэх дарамт үндсэндээ сарнисан байна. 1 тэрбум 400 сая гаруй хүн амтай асар том зах зээл, шинэ чанарын бүтээмжийн хүчний хурдацтай хөгжил, нээлттэй байдлыг тасралтгүй өргөжүүлэх бодлого зэрэг нь Хятадын эдийн засаг эрсдэлийг даван туулж, тогтвортой ахиц дэвшил гаргах итгэл юм. Сүүлийн үед Америкийн Apple, Eli Lilly, Cargill, Tapeschi зэрэг олон компани Хятадад хйисэн хөрөнгө оруулалтдаа итгэлтэй байгаагаа илэрхийлж, Хятадын эдийн засгийн хэтийн төлөвийг өөдрөгөөр харж байгаагаа илэрхийлжээ.

АНУ-ын Худалдааны яамны тоо баримтаас үзвэл, 2024 онд АНУ-ын худалдааны алдагдал 1.21 их наяд ам.долларт хүрч, АНУ-ын засгийн газар дэлхийн тарифын дайн эхлүүлэхээс өмнө 2017 оныхоос 50 хувиар өснө. 2018-2024 онд Хятад улс АНУ-тай хийсэн худалдааны ашиг 323 тэрбум 330 сая ам.доллараас 361 тэрбум ам.доллар болж нэмэгджээ. Энэ нь тарифын саад бэрхшээл нь АНУ-ын санаа зовоосон асуудлыг шийдэж чадахгүй, харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа бол бүх орны ард түмний нийтлэг хүсэл эрмэлзэл гэдгийг бүрэн харуулж байна.

1930-аад онд АНУ Смүүт-Хоули тарифын тухай хууль санаачилж, дэлхийн өнцөг булан бүрээс импортын 20 мянга гаруй бүтээгдэхүүнд татвар ногдуулж, бусад улс орнуудын худалдааны хариу арга хэмжээ авч байсныг хүмүүс санаж байгаа. Үүний үр дүнд дэлхийн худалдаа таван жилийн дотор 60 гаруй хувиар буурч, АНУ-ын импорт, экспортын худалдаа ч хүндээр тусч, их хямралд хүргэв. Одоо АНУ-ын засгийн газар дахин өндөр тарифын саад бэрхшээлийг бий болгов. “Түүхийн хар дарсан зүүд” давтагдах гэж байна уу? АНУ-ын Капитол Хилл сонин “2025 оны 4-р сарын 2 Америкийн эдийн засгийн түүхэн дэх хамгийн хар өдрүүдийн нэг болж магадгүй” гэж анхааруулжээ.

Олон туйлшрал, эдийн засгийн даяаршил гүнзгий хөгжиж буй өнөө үед хөрш орнууддаа хор хөнөөл учруулах ганц талт үзэл, худалдааг ивээх үзлийг дэмжихгүй байна. АНУ буруу үйлдлээ нэн даруй засч, бусад улс орнуудыг шахах арга хэрэгсэл болгон гаалийн татварыг ашиглахаа болих хэрэгтэй. Мөн дэлхийн улс орнууд нэгдэж, АНУ-ын ганц талын дарамтыг эсэргүүцэж, олон талт худалдааны системийг хамгаалах ёстой. Тарифын дайн, худалдааны дайнд ялагч гэж байдаггүй. Энэ бол үгүйсгэх аргагүй үнэн.