Бидэнтэй нэгд

Нийгэм

Т.Хонгорзул: Хүн хэт их айж сандрах үед тархинаас стрессын даавар ялгарч, дархлаа мууддаг

Нийтэлсэн

Дасгал хөдөлгөөн нь тархинд аз жаргалын даавар ялгаруулдаг учраас тайван, өөдрөг, өөртөө итгэлтэй байхад нөлөөлдөг.

Шинэ төрлийн коронавирусний халдвар бүртгэгдсэнтэй холбогдуулан мэргэжлийн байгууллагуудаас иргэдийг тайван байж, гэрээсээ гарахгүй байх, халдвар ариутгалыг тогтмол хийхийг уриалж буй. Үүнтэй холбогдуулан клиник сэтгэл зүйч Т.Хонгорзултай зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Коронавирусний халдварын үед иргэдийг сэтгэл санаагаа хямраахгүй байхыг мэргэжлийн байгууллагуудаас зөвлөж байна. Болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, сэтгэл санааны байдлаа хямраахгүй байхад юунд анхаарах хэрэгтэй юм бэ?

-Гамшиг тохиолдох үед хүмүүсийн сэтгэл хөдлөл маш их нэмэгддэг. Улмаар сэтгэн бодох чадвар алдагддаг юм. Айдас, түгшүүрт автаж, сандар байна, уур бухимдалд автаж байна. Энэ үед харуусал, уй гашуу зэрэг мэдрэмж их давамгайлаад бодлогогүй үйлдэл хийж эхэлдэг юм. Сүүлийн үед цахим сүлжээнд хэн нэгэнд уур бахимдлаа илэрхийлэх, дайрч давшлах, доромжилж, хэн нэгнийн энэ нөхцөл байдалд буруутгаж байна. Дэлгүүрээс их хэмжээний эд зүйлс худалдан авч, машиныхаа бензинийг дүүргэж, худал мэдээлэл тарааж бодлогогүй үйлдэл гаргаж байгаа шалтгаан нь маш их сэтгэл хөдлөлтэй холбоотой. Сэтгэл хөдлөлд автаад ирэхээр дийлэнх хүмүүс бодлогогүй үйлдэл хийж эхэлдэг.

Тиймээс юун түрүүнд гүнзгий амьсгаа авч тайвшрах хэрэгтэй. Гүнзгий амьсгаа авах буюу амьсгалын дасгал хийх хэрэгтэй. Энэ нь тархины хүчилтөрөгчийг нэмэгдүүлэхээс гадна айж сандрахгүй байхад тусалдаг юм. Мөн сэтгэл хөдлөлийг таньж мэдэх шардлагатай. Ингэхдээ би айж сандарч, бухимдаж байна уу, итгэл найдвараа алдаж байгаа эсэх гэм мэтээр сэтгэл хөдлөлөө таньж мэдэх хэрэгтэй. Гуравдугаарт, сэтгэл хөдлөлөө удирдах, зөвөөр илэрхийлэн гаргах нь чухал. Үүний тулд ойр дотнынхоо хэн нэгэнтэй тухайн мэдрэмжээ хуваалцах эсвэл цаасан дээр бичих хэрэгтэй. Учир нь хүн өөрийнхөө мэдрэмжийг байгаагаар нь хүлээн авч илэрхийлснээр тайвширдаг. Түүнээс биш мэдрэмжээ гаргаж байна гээд цахим сүлжээнд хэн нэгнийг буруутгах нь сөрөг үр дагаварт хүргэж байдаг.

-Сэтгэл санаа нь хямарсанд янз янзаар зөвлөгөө өгдөг. Энэ нь тухайн хүний сэтгэл санааг ойлгож байгаа хэлбэр мөн үү?

-Гамшиг эсвэл ямар нэгэн зүйл тулгамдсан үед уур бухимдлаар илэрхийлж гаргах мэдрэмж давамгайлж улмаар хэн нэгэн рүү дайрч давшлаад байдаг. Гэтэл уур бухимдал тухайн хүнд төрж байгаа гол мэдрэмж нь биш. Үүний цаана уй гашуу, гуниг гутрал гэсэн мэдрэмж бий. Тиймээс үндсэн мэдрэмжээ олж илэрхийлэх нь чухал. Хамгийн гол нь хүн тайвширсны дараа сэтгэн бодох мэдрэмж нь нэмэгддэг учраас ухаантай үйлдэл хийж эхэлдэг. Энэ үед биднийг хамгийн их дэмжих хүн нь гэр бүл. Гэр бүлийн гишүүд бие биенийхээ сэтгэл санааны байдлыг сонсож байх хэрэгтэй. Анзаараад байхад ихэнх хүн бие биедээ зөвлөгөө өгөөд байдаг. Тиймээс энэ нь тухайн хүний сэтгэл санааг сонсож байгаа хэлбэр биш.

-Сэтгэл гутралд орсон үед юу хийх хэрэгтэй вэ?

-Сэтгэл санаа хямрах, таагүй болох үед хүний итгэл алдарч хэн нэгнээс хамааралтай болдог. Тиймээс өөртөө итгэх итгэл найдварыг төрүүлэх нь хамгийн чухал. Хүн хэт их айж сандрах үед тархинаас стрессын даавар ялгарч улмаар дархлаа мууддаг юм. Тиймээс стрессээ гаргаж байх нь маш чухал. Сэтгэл гутралыг гаргадаг гол зүйл нь дасгал хөдөлгөөн гэж үздэг. Учир нь тархинд аз жаргалын даавар ялгаруулдаг учраас тайван, өөдрөг, өөртөө итгэлтэй байхад нөлөөлдөг юм. Фитнесс хаагдчихсан гэртээ яаж дасгал хийх юм зэргээр ярьж байна. Гэтэл энэ нь зүгээр л шалтаг. Уг нь өндөр давхарт байдаг бол шатаар дээш доош алхах, иогийн дасгал хийх зэргээр ямар нэгэн байдлаар байнгын хөдөлгөөнтэй байх нь сэтгэл тайван байлгахад тусалдаг. Мөн витамин D-ийн дутагдал нь сэтгэл санааг хямраах гол зүйл гэж үздэг учраас эмчийн заавраар витамин уух, өрөөгөө гэрэлтэй байлгах, агаарт гарах нь чухал. Хэрэв үнэхээр тайвширч чадахгүй бол витамины комплекс хэрэглэж болно.

-Хүн аливаа мэдээлэлд сэтгэл санаагаа хэрхэн бэлдэх хэрэгтэй вэ?

-Тархи мэдээллийг хүлээн авахдаа харах, сонсох зэргээр мэдрэхүйн эрхтэнээр дамжуулан хүлээн авдаг. Харсан, сонссон мэдээ мэдээлэл нь тархинд шууд очиж байгаа учраас сэтгэл хөдлөл дагуулах улмаар өөрийгөө хянаж чадахаа больж бодлогогүй үйлдэл хийхэд хүргэж байна. Тиймээс аливаа мэдээлэлд шүүлтүүртэй хандах хэрэгтэй байна. Мөн аль болох дэлгэцийн хэрэглээг багасгах шаардлагатай байна. Хэт их мэдээ мэдээлэл цахим сүлжээгээр дамжуулан авахаар хүмүүс айдас түгшүүрээ давж чадахгүй байхад нөлөөлж байна.

-Бага насны хүүхэдтэй ээжүүдэд цалинтай чөлөө олгож эхэлсэн. Гэртээ байгаа ээжүүдэд гэр бүлээ эрсдэлээс урьдчлан сэргийлэхийн тулд юуг зөвлөх вэ?

-Дээр дурдсанчлан сэтгэл санааныхаа байдлаа бусдадаа сайн хуваалцах хэрэгтэй. Сэтгэл санаагаа хуваалцаж чадахгүй болон чадаагүйн улмаас хүн маш их ганцаарддаг. Мөн ээжүүд хүүхдээ гээд өөрийгөө умартдаг учраас өөртөө анхаарал хандуулах нь чухал байдаг. Тиймээс эрсдэлээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх, гэртээ ямар дадал хэвшүүлэх талаар ханьтайгаа сайн ярилцах хэрэгтэй.

-Улирлын эмгэг гэж байдаг гэсэн. Эмгэг нь хөдөлсөн эсэхийг хэрхэн мэдэх боломжтой вэ?

-Тодорхой хэмжээгээр удамшиж болно. Мөн орчны нөлөө хамгийн чухал гэж үздэг. Хэдий ген байсан ч хүний тархины 70 орчим хувь нь төрсний дараа хөгждөг гэж үздэг учраас орчин чухал. Учир нь гэр бүлийн харилцаанд тухайн хүний тархи хөгжиж байдаг. Энэ үед авсан сэтгэлзүйн хямрал, цочрол нь сэтгэцийн эрүүл мэндэд чухал нөлөөлдөг хүчин зүйл юм.

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Хятад Бразил дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойг тэмдэглэв

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

“Ши Жиньпиний эшлэх дуртай хэлц үгс” Бразилийн хэвлэл мэдээллээр цацагдлаа

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Гарын үсэг зурах ёслолд оролцон сэтгүүлчидтэй уулзав

CRI Монгол радио3 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилын ерөнхийлөгчтэй хэлэлцээ хийв

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

АНУ-ын Хууль зүйн яам “Google”-ийн “Chrome” хөтчийг заруулах арга хэмжээ авна

Улс төр4 өдөр өмнө

Цахим гарын үсгээр баталгаажсан гэрээнүүд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг болно

Улс төр4 өдөр өмнө

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан худал мэдээлэлд залруулга хийж, уучлалт гуйхыг шаардав

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Нийгэм4 өдөр өмнө

Орц, гарц хааж, дулааны шугамыг эвдсэн барилгын компанийн үйл ажиллагааг түр зогсоолоо

Нийгэм4 өдөр өмнө

Хогийн цэг дээрээс 142 ширхэг хавтас хураан авчээ

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

МҮОХ-ны төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хөх хотноо ажиллаж байна

Энтертайнмент4 өдөр өмнө

С.Мөнхзул пауэрлифтингийн ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Улс төр4 өдөр өмнө

Б.ДЭЛГЭРСАЙХАН: Богд уулыг нүхлэх эсэхийг иргэдээс асууна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

CRI Монгол радио4 өдөр өмнө

Ши Жиньпин Бразилиад хүрэлцэн очиж Бразилд төрийн айлчлал хийж байна

Дэлхий2 жил өмнө

Монголын чадамгай гадаад бодлогын механизм эргэн ирлээ

Нийгэм1 жил өмнө

Э.Дуламсүрэн: Дайвар ачаатай тохиолдолд “УЛААН ГАРЦ”-аар нэвтрэх ёстой

Дэлхий10 сар өмнө

Согтуу зорчигч ажилтныг хазсан шалтгаанаар АНУ руу ниссэн ANA компанийн онгоц Токиод буцаж газарджээ

Эдийн засаг2 жил өмнө

Талын Зам -Шинэ Хөгжлийн гарц

Нийгэм1 жил өмнө

Х.Мөнхзаяа: Би тулга тойрсон жижиг улаач байхыг хүсдэггүй

Нийгэм2 жил өмнө

Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа хэрхэн бүтсэн талаар түүх

Улс төр2 жил өмнө

АН-ын бүлгээс Монгол Улсад нүүрлэсэн 13 ХЯМРАЛЫГ нэрлэлээ

Нийгэм12 сар өмнө

Г.Болормаа: Эрх баригчид “Авлигын шүүх” гэх хэдхэн шүүгчтэй учраа олохыг хүсэж байна

Нийгэм2 жил өмнө

Аймаг, сумдын баяр наадмын товыг НЭГТГЭН ХҮРГЭЖ БАЙНА

Эдийн засаг2 жил өмнө

ГЕГ-ын статистик мэдээлэл

Covid-193 жил өмнө

Коронавируст халдварын эсрэг дархлаажуулалтын 35 цэгийн байршил

Нийгэм2 жил өмнө

Сун Гүй Мин: Монголын уул уурхайн салбарын хөгжилд Шинь Шинь компани хоёр том технологи нэвтрүүлсэн

Улс төр2 жил өмнө

Ханшийг тогтворжуулах чиглэлээр интервенц хийдэггүй

Эдийн засаг3 жил өмнө

Нөөцийн мах зах, худалдааны төвөөс 1.6 дахин хямд байна

Улс төр2 жил өмнө

БНАЛАУ нь Монгол Улсыг АПЕК зэрэг бүс нутгийн үйл явцад нэгдэн ороход дэмжиж ажиллахаа нотлов

Нийгэм4 өдөр өмнө

ЭМЯ: Папиллома вирусийн эсрэг дархлаажуулалтын талаар мэдээлэл хийж байна

Ерөнхийлөгч4 өдөр өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны төсвийн тухай хуульд ХОРИГ тавилаа

Нийгэм1 сар өмнө

Энэ амралтын өдрүүдэд ДОЛООН байршилд зам хааж, шинэчилнэ

Энтертайнмент5 сар өмнө

CHEF’s TABLE: Дэлхийд танигдсан зоогийг мэргэжлийн тогоочийн гараас амтлах үдэш

Энтертайнмент6 сар өмнө

Гар утсан дээрх ажлын App-уудаа устгахаас таны амралт эхэлнэ

Энтертайнмент6 сар өмнө

ATOX Esports анх удаа ESL Pro League-т оролцохоор боллоо

Эдийн засаг6 сар өмнө

“Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс”-ийн хөрөнгө оруулалтын чуулга уулзалт боллоо

Улс төр6 сар өмнө

Д.Ганбат: Цалинтай ээжийн 50 мянган төгрөгийг цалин шиг цалин болгоё л доо

Улс төр6 сар өмнө

ШИНЭ ХОРШОО I Ардчилсан нам 180 мянга гаруй малчдаас уучлал гуйх ёстой

Улс төр6 сар өмнө

Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгч байна

Дэлхий6 сар өмнө

ОХУ-ын ерөнхий сайдад Changan загвараар үйлдвэрлэсэн Волга автомашин бэлэглэжээ

Дэлхий6 сар өмнө

Киргизстаны нийслэлд Энэтхэг, Пакистаны оюутнууд, цагаачдын эсрэг үймээн гарчээ

Дэлхий6 сар өмнө

Франц улсад хар тамхины гэмт хэрэгтнийг замаас нь оргуулсан зэвсэгт халдлага гарав

Дэлхий7 сар өмнө

Өмнөд Солонгосын тагнуулын байгууллага Ким Жон Уныг магтсан суртал нэвтрүүлгийн дууг хориглох хүсэлт гаргажээ

Энтертайнмент7 сар өмнө

Apple компани iPad бүтээгдэхүүнийхээ шинэ загваруудыг танилцууллаа