Америкт цар тахал гаарч, улс төр нь самуурчээ

2020 онд АНУ “өвчилжээ”, Ковид-19 цар тахал хяналтаас гарч, улс төрийн туйлшрал ноцтой болж байна.

2021 оны 1-р сарын 20-нд АНУ-ын шинээр сонгогдсон Ерөнхийлөгч Байден Цагаан ордонд албан ёсоор орно. АНУ-ыг “эмчилнэ” гэж мэдэгдэж буй Байден АНУ дахь цар тахал, улс төрийн үймээн самуунтай хэрхэн харьцах нь одоо ч гэсэн тодорхойгүй хэвээр байна.

Юуны өмнө өдөр бүр гаарч буй цар тахал. 2021 онд Ковид-19 цар тахлыг АНУ хяналтдаа авч чадах эсэх нь Байдены засгийн газрын өмнө тулгарч буй томоохон сорилт болох юм.

2020 онд АНУ-д цар тахлын батлагдсан болон нас барсан тохиолдлуудын тоо дэлхийд тэргүүн байранд байсаар иржээ. АНУ-ын харшил, халдварт өвчин судлалын үндэсний хүрээлэнгийн захирал Фаучи 2021 оны 1-р сарын дунд үе нь АНУ-ын тахлын “хамгийн харанхуй мөч” байж магадгүй гэж таамаглаж байлаа. Хамгийн сүүлийн үеийн тоо баримтаас үзвэл, АНУ-д цар тахлын улмаар халдвар авсан нь батлагдсан тохиолдол болон нас барсан хүний тоо дэлхийд 1-р байранд орж, 22293,281 тохиолдол батлагдаж, 373,588 хүн нас баржээ.

Дэлхийн хамгийн том хөгжсөн бөгөөд анагаах ухааны хамгийн өндөр хөгжилтэй орны хувьд АНУ-д цар тахлын халдвар хамгийн их дэлгэрсэн орон болжээ.

Улс төрийн хувьд туйлшрал ноцтой болж байна. “Дотоодын зөрчил” нь Америкийн улс төрийн хүрээнд дэх ил тод “өвчин” болжээ. 2021 онд үндэсний засаглалын дампуурлыг арилгах боломжтой эсэх нь АНУ-ын шинэ засгийн газрын улс төрийн мэргэн ухааныг шалгах болно.

Судалгааны мэдээллээс харахад, АНУ-ын Ардчилсан ба Бүгд найрамдах намуудад бие биенээ “туйлын үзэн яддаг” хүмүүс 25 жилийн өмнө 16.5% байсан бол өнөөдөр 80% -иас дээш болж өссөн байна.

АНУ-д Сүүлийн өдрүүдэд гарч буй үймээн самуун Цагаан ордноос огцрох давлагааг өдөөж, улс төрийн дотоод зөрчилдөөн нийгмийн хагарлыг улам бүр гааруулсаар байна.

Вашингтонд болсон АНУ-ын Конгрессын үймээн самууны улмаас үүссэн хүчтэй улс төрийн шуурга сүүлийн өдрүүдэд үргэлжилж, олон хууль тогтоогчид Ерөнхийлөгч Трампыг огцрохыг уриалж байсан бөгөөд Тээврийн сайд, Боловсролын сайд нар нь огцорч байгаагаа мэдэгджээ.

АНУ-ын Ардчилсан ба Бүгд найрамдах хоёр намын улс төрийн туйлшрал, нийгмийн зөрчил гаарч, олон нийтийн “Тогтолцоо”, “Дээд давхарга”-г үл итгэх байдал газар авч байгаа бөгөөд улс төрийн дотоод зөрчилдөөн нь хүмүүсийг цочирдуулж байна.

Эдийн засаг нь хүндэрч байна. Цар тахлын улмаар АНУ-ын эдийн засаг хүндэрч байна. 2021 онд тахалтай хэрхэн тэмцэж, эдийн засгаа хэрхэн хамгаалах вэ гэдэг нь Байдены багийн ажлын ур чадварыг шалгах болно.

2020 оны 2-р сард АНУ-ын 10 гаруй жил үргэлжилсэн эдийн засгийн тэлэлт зогсов. Олон улсын валютын сан 10-р сард АНУ-ын эдийн засаг 2020 онд 4.3% -иар авчиж, 2021 онд 3.1% -иар өсч магадгүй гэж таамаглаж байсан юм.

2020 оны сүүлчээр АНУ цар тахалтай тэмцэхэд зориулж 900 тэрбум ам доллар бүхий эдийн засгийг дэмжих хуулийн төслийг батлав. Allianz Group-ийн эдийн засгийн ахлах зөвлөх Мохамед Эль-Элиан энэ төлөвлөгөө нь АНУ-ын эдийн засгийн чиг хандлагыг богино хугацаанд дорвитой өөрчилж чадахгүй, мөн ч АНУ-ын эдийн засагт тулгарч буй урт хугацааны эрсдэлийг хамгаалахад эцсийн нөлөө өгч чадахгүй гэж үзсэн байна.

АНУ-д нийгмийн хагарал гаарч байна. Өнөөдөр АНУ-д баян ядуугийн ялгаа болон арьсны өнгө хоорондын зөрчил улам бүр нэмэгдэж байна. 2021 онд нийгмийн хагарлыг нь барьж чадах эсэх нь Байдены засгийн газрын “эв нэгдлийн техник” -ийг шалгах болно.

Цар тахлын улмаар Америкийн нийгэм дэх баян, ядуугийн ялгаа зөрөө улам бүр өргөжиж, 1920-1930-аад оны Их хямралаас хойших хамгийн дээд цэгтээ хүрчээ.

Нэмж дурдахад АНУ-д арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах байдал улам бүр нэмэгдэж байна. 2020 онд Африк гаралтай Америк иргэн Фрейдийг хууль сахиулагчид алсан зэрэг явдал улс орон даяар эсэргүүцэл, жагсаал цуглааны давлагааг эхлүүлжээ.

Хятадын Гадаад харилцааны их сургуулийн Олон улсын харилцааны хүрээлэнгийн профессор Ли Хайдүн хэлэхдээ, Байден 2021 онд албан тушаалдаа орсны дараа арьсны өнгөөр ялгаварлах хоорондын харилцаа тодорхой хэмжээгээр зөөлөрч магадгүй, гэхдээ арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах зөрчлийг үндсээр нь шийдвэрлэх боломжгүй юм гэжээ.