“Дэлхийг манлайлах”-ыг хүсээ бол вакцины тусламж үзүүлэх ёстой

ДЭМБ-ын Ерөнхий захирал Тедрос Адханом орон нутгийн цагаар 7-ны өдрийн хэвлэлийн бага хурал дээр хэлэхдээ, одоогийн байдлаар өндөр орлоготой орнуудын вакцинжуулалт дэлхийн хэмжээнд тарьсан нийт вакцины 44%-г эзэлж байгаа бол дор орлоготой орнууд дөнгөж 0.4%-г эзэлж байна. Одоо зарим орон вакцинаа хуваалцана гэж амлаад байгаа бол 6, 7-р сард амлалтаа биелүүлэхийг ДЭМБ хүсэж байна гэжээ.

Хэдийгээр шууд нэр заагаагүй ч Америк энэхүү амлалтаа ухамсарлаж болох юм. Тус орны засгийн газар саяхан 6-р сарын сүүлч хүртэл 80 сая тун вакциныг хилийн чанад руу хүргэнэ гэж амласан. Гэсэн хэдий ч ямар ч тодорхой арга хэмжээ аваагүй байгааг дэлхий нийтээрээ харж байна. Энэ нь “хоосон хэлээд хойгоор суусан” бас нэгэн улс төрийн жүжиг юм болов уу? хэмээн хүмүүс сэжиглэж таавартай байж байна. Америкийн өмнөх засгийн газар Хятад улс зэрэг хөгжиж буй орнуудад халдварын эсрэг 100 сая ам долларын тусламж үзүүлэхээр амлаж байсан ч эцэслээ хий хоосон яриа болоод замхарсан юм.

Сүүлийн хэсэг хугацаанд өрнөдийн зарим орон вакцин үйлдвэрлэх, хуваарилалтын асуудлаар хэлж хийх нь зөрчилдөж ирсэн бөгөөд “вакцины үндсэрхэг үзэл” хэрэгжүүлж, олон улсын халдвараас урьдчилан сэргийлэх хамтын ажиллагааны ерөнхий байдлыг алдагдуулж, дэлхий нийтийн зэмлэлд өртсөөр байна.

Америкаар жишээлэхэд, вакцинжуулалтын эхэн үед вакцин судлан бүтээх, нийлүүлэхийн давуу талдаа түшиглэн, эрэлт шаардлагаасаа хэд дахин их вакцин нөөцөлсөн юм. Вакцинжуулалт зохих ахиц гарсны дараа Америкийн зарим улс төрчид үндэсний түр төрөхөө сайжруулах, Хятадын геополитикийн бодлогыг таслан зогсоох зорилгоор “вакцины тусламж” хөтөлбөр гэгчийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэхүү далд санаагаа тэд огтхон ч нууж далдлаагүй. Бүгд Найрамдах Намын сенатч Бен Сасс саяхан “Wall Street Journal” сонинд “Америк аль эртнээс Хятадад чиглэсэн “вакцины дипломат ажиллагаа” хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байсан юм” гэж бичжээ.
Вакцины тусламж нь улс төрийн зэвсэг биш, харин олон улсын ёс суртахуун юм. Америк вакцины тусламжийг улс төржүүлж байна, харин халдварын эсрэг олон улсын тэмцэлд Хятад улс хувь нэмэр оруулж буйг олон улсын хамтын нийгэмлэг эртнээс таньж ойлгож ирсэн юм.

Өнөөг хүртэл Хятад улс яаралтай шаардлага бүхий хөгжиж буй 80 гаруй оронд вакцины тусламж үзүүлж, 40 гаруй оронд вакцинаа экспортолж, дэлхий даяар 350 гаруй сая тун вакцин нийлүүлээд байна. Малайзын “Nanyang Commercial Daily” сонинд, “Хятад улс бодит үйл ажиллагаагаар амь нас аюулгүй байдлыг хамгаалж байна” гэж бичжээ.

Вакцины тусламжийн хувьд Америк Хятад улстай адилхан практик арга хэмжээ авч чадах уу? Америкийн Ерөнхийлөгч Байден Европ руу аялахын өмнөхөн “Вашингтон Пост” сонинд нийтлэл бичиж, “Америкийн удирдлагын эрч хүч” гэгчийг дахин сурталчилж, “энэ удаагийн цар тахал өнгөрсний дараа улс орнуудын эрүүл мэндийн аюулгүй байдал, дэлхийн эдийн засгийн сэргэлтийг дэмжих нь Америкийн хамгийн тэргүүн чухал үүрэг” хэмээн хэлжээ. Хэрэв энэ нь үнэн юм бол Вашингтон хамгийн яаралтай вакцин хуваарилах асуудлаар бодит үүрэг ролио биелүүлэх байх, улс төрийн жүжиг тоглож суухгүйгээр бодит үйл ажиллагаа авч ажиллахыг даян дэлхий тус орноос шаардаж байна.