АНУ “Боинг”-ийн асуудлаар дэлхий нийтэд тайлбар өгөх ёстой

Сүүлийн өдрүүдэд Боинг олон нийтийн анхаарлын төвд өртөж, чанарын хяналтын асуудалд олон нийт эргэлзэж байна. АНУ-ын засгийн газар ч энэ талаар байр сууриа илэрхийлсэн боловч асуудлыг шийдвэрлэх арга хэмжээ, засгийн газрын зохицуулалтын үүрэг хариуцлагын талаар олон нийтэд тодорхой хариу өгөөгүй байна.

Боинг компанийн чанарын хяналтын менежер асан Жон Барнетт компанийн дотоод асуудлыг илчилсэнээс Боинг компанийн “шүглэ үлээгч” гэж нэрлэгджээ. Гэвч тэрээр Боинг компанитай холбоотой шүүхэд мэдүүлэг өгөхийн өмнөх өдөр өөрийгөө буудаж амиа хорлосон нь тогтоогдсон. Энэ үйл явдал бол Боинг компанийн “итгэлийн хямрал”-ын мөсөн уулын зөвхөн орой нь юм. Энэ он гарснаас хойш Боинг онгоцууд олон осолд өртөж, АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Антони Блинкен хүртэл ямар нэг шалтгааны улмаас гадаадад хийх айлчлалын үеэр онгоцоо солихоос өөр аргагүйд хүрч байв.

Нэмж дурдахад АНУ-ын засгийн газрын холбогдох газруудын хяналт сул байгаа нь асуудлын нэг хэсэг юм. Олон арван жилийн турш Холбооны Нисэхийн Удирдлага нь “Шүүгчийн эрх мэдлийг тамирчдын гарт өгөх”-тэй адилхан “Боинг” болон бусад нисэх онгоц үйлдвэрлэгчдэд агаарын хөлгийн аюулгүй байдлын баталгаажуулалтын зарим ажлыг шилжүүлжээ.

“Америкт үйлдвэрлэв” тэргүүлэгч брэнд болох Боинг нь олон зуун жилийн түүхтэй. Аюулгүй ажиллагааны гүйцэтгэл, инженерийн ур чадвараараа “Америкийн бахархал” гэж тооцогддог. Гэвч цаг үе хөгжихийн хэрээр Боинг компанид үйлдвэрлэл, үйлдвэрлэлийн эмх замбараагүй байдал үүссэний гол шалтгаан нь чанараас илүү нөөцийг чухалчилдаг, удирдлага ойр ойрхон солигддог, хариуцлагын механизм дутмаг байдагтай холбоотой. Ялангуяа 1997 онд McDonnell Douglas-ийг худалдаж авсны дараа Боинг компанийн соёл нь “чанарыг удирдах” гэсэн анхны итгэл үнэмшлээсээ “ашиг олохыг эрхэмлэх” болж өөрчлөгдсөн. Энэхүү хэт их ашиг хонжоо хайсан нь Боинг компанийг зардлаа хэмнэж, бүтээгдэхүүний чанарт далд аюул үлдээхэд хүргэж байна.

Сүүлийн үеийн санхүүгийн тайлангаас харахад 2023 оны гуравдугаар улирлын байдлаар Боинг 151 тэрбум ам.долларын өр төлбөртэй байгаа нь 134.3 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй байгаагаас хол давжээ. АНУ-ын хамгийн том экспортлогчийн хувьд Боинг компанийн өнөөгийн байдал нь зөвхөн компанийн засаглалын бүтэлгүйтлийн үр дагавар төдийгүй АНУ-ын аж үйлдвэрийн нийт уналтын илрэл юм. Боингийн эрэлт сул байгаа нь АНУ-ын эдийн засагт хүндрэл учруулж болзошгүй гэж олон шинжээч үзэж байна.

Блүүмберг болон гадаадын бусад хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн мэдээлснээр Боинг нь дэлхийн иргэний агаарын тээврийн зах зээлд өндөр байр суурь эзэлдэг бөгөөд аюулгүй байдлын хэд хэдэн осол дэлхийн агаарын тээврийн салбарт сөргөөр нөлөөлнө. Нислэгийн аюулгүй байдал нь жижиг асуудал биш бөгөөд дэлхийн олон нийтийн аюулгүй байдалтай холбоотой юм. “Боинг эрсдэл”-ийн өмнө АНУ-ын холбогдох талууд асуудлаас зайлсхийж, хариуцлага хүлээхээс зайлсхийж болохгүй, харин талуудын санаа зовоосон асуудалд үр дүнтэй хариу өгч, дэлхий дахинд үндэслэлтэй тайлбар өгөх ёстой.